یحیی سنوار و پدیده مرگ‌آگاهی

🏴 إنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُون‏ 🏴

رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ … قَضى‏ نَحْبَه‏

یحیی سنوار هم از میان‌مان رفت؛ اگرچه از رفتن او دلها خون است ؛ اما سزاوار است که چنین پر کشیدن عزتمندانه‌ و افتخارآمیزی که اوج شجاعت و صداقت وی را در کنار شدت مظلومیت وی به تصویر می‌کشید به خود او و به مقتدایش تبریک بگوییم. فیلم زیر به ما می‌گوید مقتدایش کیست:

یحیی سنوار:
مرگ در راه خدا برترینِ آرزوهای من است و من کلامی را از امام علی ع رضی الله عنه و کرم الله وجهه حفظ کرده‌ام که:
«أَيَّ يَوْمَيَّ مِنَ الْمَوْتِ أَفِرُّ؟ يَوْمَ لَا يُقْدَرُ أَمْ يَوْمَ قُدِرَ؟»
یعنی همیشه یکی از این دو روز است: روزی که در آن مرگ مقدر شده است؛ و روزی هم که در آن مرگ برایم مقدر نشده است؛
«يَوْمَ لَا يُقْدَرُ لَا أَرهبه» [روزی که مکتوب نشده است نمی‌ترسم] ولو که تمام دنیا علیه من دست به دست هم بدهند، چون در آن روز مرگ من مقدر نشده است؛
«وَ مِنَ المَقدورِ لَا يَنْجُو الْحَذَر» روزی که مکتوب شده باشد احتیاط هیچ فایده‌ای ندارد؛ ولو هزار متر زیر زمین پناه بگیرم؛ «وَ لَوْ كُنْتُمْ في‏ بُرُوجٍ مُشَيَّدَة: ولو در برج‌های استوار و برافراشته باشید» (سوره نساء؛‌ آیه ۷۸).
من می‌دانم زندگی به دست خداوند سبحان و متعال است، و تهدیدات و تلاش‌های شما یک روز هم از عمر من نخواهد کاست.

***

متن کامل حدیث امیرالمومنین ع چنین است:

از امام صادق ع از پدرشان از جدشان از امام سجاد ع روایت شده که امام حسین ع بر معاویه وارد شد. معاویه به وی گفت: چه چیزی پدرت را به چنین رفتاری کشاند که با اهل بصره [در جنگ جمل] جنگید سپس شبانه در گوچه و خیابان آنها با دو تا لباس [یعنی بدون زره] تردد می‌کرد؟

فرمود: به خاطر اینکه می‌دانست آنچه قرار است به او برخورد کند خطا نخواهد کرد و آنچه قرار است به خطا برود به او برخورد نخواهد کرد.

معاویه گفت: راست گفتی.

فرمود: و به امیرالمومنین ع وقتی می‌خواست به جنگ با خوارج برود، گفته شد: یا امیرالمومنین! کاش خودتان احتیاط کنید [= وارد معرکه نشوید].

فرمودند: «کدام یک از این دو روز از مرگ فرار کنم؟ آیا روزی که مقدر نشده است یا روزی که مقدر شده؟ آن روزی که مقدر نشده است که من از کشته شدن نمی‌ترسم؛ و هنگامی هم که مقدر شد احتیاط کردن فایده‌ای ندارد.

حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَحْمَدَ الْمُعَاذِيُّ قَالُوا حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْهَمْدَانِيُّ مَوْلَى بَنِي هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْجَرِيرِيُ‏  قِرَاءَةً قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ جُمَيْعٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ‏ جَدِّهِ ع قَالَ:

دَخَلَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ ع عَلَى مُعَاوِيَةَ  فَقَالَ لَهُ مَا حَمَلَ أَبَاكَ عَلَى أَنْ قَتَلَ أَهْلَ الْبَصْرَةِ ثُمَّ دَارَ عَشِيّاً فِي طُرُقِهِمْ فِي ثَوْبَيْنِ فَقَالَ ع حَمَلَهُ عَلَى ذَلِكَ عِلْمُهُ أَنَّ مَا أَصَابَهُ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَهُ‏  وَ أَنَّ مَا أَخْطَأَهُ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَهُ قَالَ صَدَقْتَ قَالَ وَ قِيلَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع لَمَّا أَرَادَ قِتَالَ الْخَوَارِجِ لَوِ احْتَرَزْتَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ ع:

أَيَّ يَوْمَيَّ مِنَ‏ الْمَوْتِ‏ أَفِرُّ      أَ يَوْمَ لَمْ يُقْدَرْ أَمْ يَوْمَ قُدِرَ

يَوْمَ مَا قُدِّرَ لَا أَخْشَى الرَّدَى‏    وَ إِذَا قُدِّرَ لَمْ يُغْنِ الْحَذَر

التوحيد (للصدوق)، ص۳۷۵

بازدیدها: ۷۲

تأملی پیشینی درباره نماز جمعه ۱۳ مهر ۱۴۰۳ و وظیفه ما

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرينَ:  و زمانى كه كافران درباره تو مکر [= تدبیر] مى‏كردند تا در جای خود متوقف کنند [= زندانی‌ات کنند] يا بكشندت و يا بيرونت كنند، و مکر مى‏كردند و خدا هم مکر مى‏نمود و خدا بهترين مکرکنندگان است. (انفال: ۳۰)

بسیاری نگران فردایند. رهبر عزیزمان چندی پیش فرمودند: «شرایط کنونی منطقه به گونه‌ای است که هم برای دشمن صهیونیستی شرایط مرگ و زندگی است و هم برای جبهه حق.» امروز اسرائیل سگ هاری است که به اوج دیوانگی‌اش رسیده است و با ریختن ۸۳ بمب یک تُنی ظرف ۵ دقیقه در یکجا برای به شهادت رساندن یک نفر، شدت این دیوانگی‌اش را نشان داد. می‌خواست با نشان دادن این جنون وضعیت منطقه را عوض کند؛ اما عملیات وعده صادق ۲ این معادله را به هم زد؛ اکنون چون خود را در وضعیت مرگ و زندگی می‌بیند چه‌بسا دست به هر کاری بزند.

در این شرایط، حضور اعلام‌شده‌ی مهمترین هدف دشمن در مکان و زمان معین نماز جمعه چه توجیهی دارد؟ این سوالی است که ذهن بسیاری را درگیر کرده است. با دیدن کلیپ زیر شاید منطق او را که چنین تصمیم باورنکردنی‌ای در چنین موقعیتی گرفته دریابیم. کسی که از مرگ نترسد هم خودش عزیز می‌شود و هم عزت را در کل جامعه تسری خواهد داد.

با محاسبات مادی، حتی چه‌بسا بر اساس برخی سنت‌های الهی*، وقوع حادثه‌ای بسیار تلخ برای فردا دور از انتظار نیست؛ اما ما آموخته‌ایم که همواره تقدیری ورای محاسبات ما در کار است؛ و اساسا مومن زندگی خود را با ایمان به غیب (باور به تدبیر الهی در ورای همه تدبیرها)، تنظیم می‌کند و می‌داند: «وَ قَدْ مَكَرُوا مَكْرَهُمْ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَكْرُهُمْ وَ إِنْ كانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبالُ: و بى‏ترديد آنها مكرهاى خود را ورزیدند در حالی که مكرشان نزدِ [= جزیی از پازلِ] خداوند است هر چند مكرشان به شدتى بود كه از آن كوه‏ها بركنده شود (ابراهیم: ۴۶).

ارمغان چنین وضعیت‌هایی، قطع تعلق از اسباب دنیا و درک اضطرار هرچه‌بیشتر به درگاه الهی است؛ پس در این شب و صبح جمعه استغاثه را جدی بگیریم که: «رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلَّذينَ كَفَرُوا وَ اغْفِرْ لَنا: خدایا ما را مایه فتنه‌ای برای کافران قرار نده» (متحنه: ۵) و از پیشگاه خداوند درخواست کنیم که مبادا با نازل کردن بلایی بر ما بخواهی کافران را امتحان کنی؛ و نیز با صدقه دادن، ان شاء الله دفع بلا کنیم.

* پی‌نوشت:

از سنت‌های الهی است که وقتی مومنان به چیزی بشدت دل می‌بندند و فکر می‌کنند از طریق آن به هدفشان می‌رسند و نزدیک قله هستند، خداوند بناگاه همه‌چیز رابه هم می‌زند، تا بفهمند به کسی جز خدا نباید امید بست.

تذکر: متن و کلیپ فوق را ابتدا برای گذاشتن در پیام‌رسان‌ها تنظیم کرده بودم. اما مقدار کلمات کنار کلیپ که در پیام‌رسانها اجازه می دهند بسیار محدود است و لذا عبارات زیادی از آن را حذف کردم و عباراتی که کانال موجود در در پیام‌رسانهای ایتا و بله گذاشته شد عباراتی است که در متن با رنگ آبی مشاهده می‌شود. ضمنا جالب است که ظرفیت پیام‌رسان تلگرام ۳۸۶ واحد کمتر از آن دو پیام‌رسان بود و لذا فرازهای دیگری از همان عبارات آبی‌رنگ هم در کانال تلگرام گذاشته نشد.

بازدیدها: ۴۶

جنگ در غزه و لبنان، شهادت سید حسن، و وظیفه ما

بسم الله الرحمن الرحیم

«وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرينَ» (بقره/۲۵۰)

امروزه با شرایط دردناک و دشواری مواجهیم. مقام معظم رهبری چند ماه قبل فرمودند: «شرایط کنونی منطقه به گونه‌ای است که هم برای دشمن صهیونیستی شرایط مرگ و زندگی است و هم برای جبهه حق. ورود لبنان به قضایای اخیر فلسطین و غزه تأثیر عمیقی داشت و اگر چنین کاری انجام نمی‌شد قطعا بیشترین خسارت به خود لبنان وارد می شد.»

توجه شود: «هم برای دشمن صهیونیستی و هم برای جبهه حق».

این روزها که اسرائیل درندگی را به نهایت رسانده و شهادت سید حسن، خون دلی را که به خاطر غزه و لبنان می‌خوردیم، مضاعف کرده، بسیاری در بهت فرو رفته و خون ها به جوش آمده است، برخی گمان می‌کنند که اکنون وقت آن است که ایران به عنوان اصل و محور مقاومت، مستقیم وارد میدان جنگ شود؛ و دشمن هم با ابزار رسانه‌ای خود تلاش می‌کند در افکار عمومی عدم ورود مستقیم ایران را حمل بر ضعف و ناتوانی کند.

اما چه باید کرد؟

در جریان یکی از جنگ‌ها که دشمنان اسلام برای یکسره کردن کار اسلام با لشکری عظیم به راه افتاده بودند، مشاوران جنگی به خلیفه وقت (عمر بن خطاب) پیشنهاد دادند که خودش با تمام نیروهای سپاه اسلام مستقیم وارد میدان شود. خلیفه با امیرالمومنین ع مشورت كرد. امیرالمومنین ع راهکاری عملیاتی ارائه داد که شاید امروز بتواند سرلوحه اقداماتی باشد که ما قرار است انجام دهیم. فرمودند:

اين امر پيروزى و خوارى‏اش، نه به اندكى سپاه بود، و نه به بسيارى آن. دين خدا بود كه خدا چيره‏‌اش نمود، و سپاه او كه آماده‏‌اش كرد، و يارى‏‌اش فرمود، تا بدانجا رسيد كه رسيد، و پرتو آن بدانجا دميد كه دميد. ما از خدا وعده پيروزى داريم. او به وعده خود وفا كند و سپاه خود را يارى دهد.

جايگاه آنکه عهده‌دار امر است در اين كار، جايگاه رشته‌‏اى است‏ كه مهره‌‏ها را به هم فراهم آرد و برخى را ضميمه برخى ديگر دارد. اگر رشته ببرد، مهره‌‏ها پراكنده شود و از ميان رود، و ديگر به تمامى فراهم نيايد. مردم پشتیبان تو امروز اگر چه اندكند در شمار، امّا با يكدلى و يك سخنى در اسلام، نيرومندند و بسيار. تو همانند قطب برجاى بمان، و این مردم را چون سنگ آسيا گرد خود بگردان، و به آنان آتش جنگ را برافروزان؛ كه اگر تو از اين سرزمين برون شوى، مردم از هر سو تو را رها كنند، و پيمان بسته را بشكنند، و چنان شود كه نگاهدارى مرزها كه پشت سر مى‌‏گذارى براى تو مهمّتر باشد از آنچه پيش روى دارى. همانا دشمن اگر فردا تو را در وسط میدان ببیند، گويد اين ريشه و اصل آنهاست، اگر آن را بريديد آسوده گرديديد، و همين سبب شود كه فشار آنان به تو سخت‌‏تر گردد و طمع ايشان در تو بيشتر.

اين كه گفتى آنان به راه افتاده‏‌اند، تا با مسلمانان پيكار كنند، ناخشنودى خداى سبحان از عزم آنان به جنگ با مسلمانان، از تو بيشتر است، و او بر دگرگون ساختن آنچه خود ناپسند مى‌‏دارد تواناتر. امّا آنچه از شمار آنان گفتى، ما در گذشته نمى‌‏جنگيديم به نيروى بسيار، بلكه مى‌‏جنگيديم با چشم داشتن به پيروزى و يارىِ [خداوند متعال].

نهج البلاغة، خطبه ۱۴۶ (ترجمه سید جعفر شهیدی)

إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَمْ يَكُنْ نَصْرُهُ وَ لَا خِذْلَانُهُ بِكَثْرَةٍ وَ لَا بِقِلَّةٍ وَ هُوَ دِينُ اللَّهِ الَّذِي أَظْهَرَهُ وَ جُنْدُهُ الَّذِي أَعَدَّهُ وَ أَمَدَّهُ حَتَّى بَلَغَ مَا بَلَغَ وَ طَلَعَ حَيْثُمَا طَلَعَ وَ نَحْنُ عَلَى مَوْعُودٍ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ مُنْجِزٌ وَعْدَهُ وَ نَاصِرٌ جُنْدَهُ.

وَ مَكَانُ الْقَيِّمِ بِالْأَمْرِ مَكَانُ النِّظَامِ مِنَ الْخَرَزِ يَجْمَعُهُ وَ يَضُمُّهُ؛ فَإِنِ انْقَطَعَ النِّظَامُ تَفَرَّقَ وَ ذَهَبَ ثُمَّ لَمْ يَجْتَمِعْ بِحَذَافِيرِهِ أَبَداً. وَ الْعَرَبُ الْيَوْمَ وَ إِنْ كَانُوا قَلِيلًا فَهُمْ كَثِيرُونَ بِالْإِسْلَامِ عَزِيزُونَ بِالاجْتِمَاعِ. فَكُنْ قُطْباً وَ اسْتَدِرِ الرَّحَى بِالْعَرَبِ وَ أَصْلِهِمْ دُونَكَ نَارَ الْحَرْبِ. فَإِنَّكَ إِنْ شَخَصْتَ مِنْ هَذِهِ الْأَرْضِ انْتَقَضَتْ عَلَيْكَ الْعَرَبُ مِنْ أَطْرَافِهَا وَ أَقْطَارِهَا حَتَّى يَكُونَ مَا تَدَعُ وَرَاءَكَ مِنَ الْعَوْرَاتِ أَهَمَّ إِلَيْكَ مِمَّا بَيْنَ يَدَيْكَ. إِنَّ الْأَعَاجِمَ إِنْ يَنْظُرُوا إِلَيْكَ غَداً يَقُولُوا هَذَا أَصْلُ الْعَرَبِ فَإِذَا اقْتَطَعْتُمُوهُ اسْتَرَحْتُمْ فَيَكُونُ ذَلِكَ أَشَدَّ لِكَلَبِهِمْ عَلَيْكَ وَ طَمَعِهِمْ فِيكَ.

فَأَمَّا مَا ذَكَرْتَ مِنْ مَسِيرِ الْقَوْمِ إِلَى قِتَالِ الْمُسْلِمِينَ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ هُوَ أَكْرَهُ لِمَسِيرِهِمْ مِنْكَ وَ هُوَ أَقْدَرُ عَلَى تَغْيِيرِ مَا يَكْرَهُ. وَ أَمَّا مَا ذَكَرْتَ مِنْ عَدَدِهِمْ فَإِنَّا لَمْ نَكُنْ نُقَاتِلُ فِيمَا مَضَى بِالْكَثْرَةِ وَ إِنَّمَا كُنَّا نُقَاتِلُ بِالنَّصْرِ وَ الْمَعُونَةِ.

بازدیدها: ۲۵

در رثای سید حسن نصر الله

🏴 بسم الله الرحمن الرحیم 🏴

◼️إنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُون◼️

سید هم آسمانی شد؛ و آن که ادعای منتظر بودنش را داریم نیامد. آقا جان! این مصیبت بر شما تسلیت.

اللَّهُمَّ انَّا نَشْكُو الَيْكَ
فَقْدَ نَبِيِّنا صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ،
وَ غَيْبَةَ وَلِیّنا،
وَ كَثْرَةَ عَدُوِّنا،
وَ قِلَّةَ عَدَدِنا،
وَ شِدَّةَ الْفِتَنِ بِنا،
وَ تَظاهُرَ الزَّمانِ عَلَيْنا.
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ،
وَ أَعِنَّا عَلى‏ ذلِكَ يا رَبَّ
بِ‍فَتْحٍ مِنْكَ تُعَجِّلُهُ،
وَ بِضُرٍّ مِنْکَ تَکْشِفُهُ،
وَ نَصْرٍ تُعِزُّهُ،
وَ سُلْطانِ حَقٍّ تُظْهِرُهُ،
وَ رَحْمَةٍ مِنْكَ تُجَلِّلُناها،
وَ عافِيَتِكَ مِنْكَ تُلْبِسُناها،
بِرَحْمَتِكَ يا ارْحَمَ الرَّاحِمِينَ.

بارالها ما نزد تو شکایت می‌آوریم از
فقدانِ پیامبرمان که صلوات تو بر او و خاندان او بادا؛
و غیبتِ ولی‌ّمان،
و فراوانیِ دشمنمان،
و کمیِ تعدادمان،
و شدتِ فتنه‌ها بر ما،
و چیره‌شدنِ زمانه علیه ما،
پس بر حضرت محمد و خاندان او درود فرست،
و ما را یاری کن، پروردگارا
به پیروزی‌ای از جانب تو که زود فرارسد،
و آسیب‌هایی که تو آنها را مرتفع گردانی،
و نصرتی که تو عزتش دهی،
و غلبه حقی که تو آشکارش کنی،
و رحمتی از جانب تو که سراپای ما را دربرگیرد،
و لباس عافیتی از جانب تو که آن را بر تن کنیم،
به امید رحمتت ای رحم‌کننده‌ترین رحم‌کنندگان.

از خداوند می‌خواهیم تلخی این حادثه را با تبدیل شدن آن به مقدمه‌ای که جهان را تکان دهد و به تعجیل فرج کمک کند، بر کام ما شیرین گرداند. ان شاء الله.

بازدیدها: ۱۱

خانواده مقاوم و نظام تعلیم و تربیت

بسم الله الرحمن الرحیم

وقوع انقلاب صنعتی و تحولاتی که از آن به مدرنیته یاد می‌شود، اگرچه فرصت‌های جدیدی را برای انسان پیش آورده، اما به همان میزان خانواده را نیز به چالش‌هایی گرفتار ساخته است؛ چه در خصوص وجود و تداوم بقای خویش و چه از حیث ایفای نقش اخلاقی‌اش بویژه در انتقال ارزشهای متعالی انسانی به نسل‌های بعدی. در این وضعیت، خانواده دو کار می‌تواند کار بکند: یا تسلیم وضع موجود بشود و کم کم به حذف خود و نابودی ارزشهای خود تن بدهد، یا در برابر این فضا مقاومت کند. اما ادبیات مقاومت، که به ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در فضای سیاسی و اقتصادی و نظامی دلالت‌های آشکاری داشته است، آیا می‌تواند در عرصه فرهنگ و خانواده نیز به کار گرفته شود؟ با این دغدغه و مبتنی بر این ایده که آن مقاومتی که در عرصه سیاسی و نظامی مطرح می‌شود، پشتوانه‌اش عرصه فرهنگ و خانواده است، برگزاری همایش بین‌المللی «خانواده مقاوم، چالش های اخلاقی در جهان متحول» در دستور کار قرار گرفت، با این مساله که اگر قرار باشد خانواده در برابر وضع موجود مقاومت کند، و هم خود و هم ارزش‌های اخلاقی‌اش را حفظ نماید، چه کار باید بکند؟

برای این همایش (که نهایتا در خرداد ۱۴۰۳ برگزار شد و پنل‌های آن را از اینجا می‌توانید ملاحظه کنید) محورهای متعددی در نظر گرفته شد، که یکی از آن محورها، نسبت خانواده و نظام تعلیم و تربیت بود؛ و در زمستان ۱۴۰۲ نُه پیش‌نشستِ علمی برای باز شدن ابعاد مختلف این مساله طراحی و هر نشست با حضور دو استاد مدعو و دبیر علمی و در قالب ارائه و گفتگو برگزار شد:

سه نشست، ناظر به رسیدن به فهم عمیقی از نسبت خانواده و تعلیم و تربیت رسمی بود:

نشست ششم ناظر به ماهیت و وظایف خانواده در قبال نظام تعلیم و تربیت رسمی (ابعاد کلان و زوایای اصلی) بود. نشست نهم تاملاتی در مبانی این نسبت بود برای فهم زمینه‌ها و ریشه‌هایی که در شکل‌گیری چالش‌های جدید دخیل بوده و گشودن افق‌هایی برای حل مساله همراه با نقدهایی نسبت به سند تحول بنیادین. نشست هفتم هم ناظر به نسبت خانواده و مدرسه در دوره کودکی بود: دوره‌ای که هنوز آموزش رسمی اجباری آغاز نشده، و به خاطر سبک زندگی‌های جدید روز به روز بغرنج‌تر می‌شود.

بقیه نشست‌ها ناظر به وضعیت دو نهاد خانواده و مدرسه در قبال نهادها و عرصه‌های دیگر جامعه بود:

سه نشست ناظر به سه عرصه مهمی بود که مهمترین عناصر نقش‌آفرین در دوره مدرن است، یعنی سیاست و اقتصاد و فضای مجازی، یا به تعبیر دیگر دولت و بازار و رسانه. نشست اول مساله‌اش در حوزه سیاست‌گذاریی‌ها و نقش‌آفرینی‌هایی بود که حاکمیت در قبال نسبت بین خانواده و مدرسه انجام داده و یا باید بدان سمت برود و چه میزان و چگونه می‌تواند خانواده را در فرایندهای مربوط به تربیت رسمی جدی بگیرد. نشست چهارم، مساله این بود که در شرایطی که بازار و نظام سرمایه‌داری می‌خواهد مهار تربیت اقتصادی نوجوانان را به دست بگیرد، چه باید کرد. نشست پنجم هم به بحث رسانه و فضای مجازی اختصاص داشت که مدرسه و خانواده در قبال این پدیده و اثرات تربیتی آن، چگونه نقش‌آفرینی‌ای می‌توانند انجام دهند؛ و حاکمیت در این عرصه چه وظایفی دارد.

با توجه به وقوع انقلاب جنسی در جهان و تاثیرات مهم آن در عرصه زندگی انسانی، نشست دوم به این پرداخت که کارگزاران نظام تربیت رسمی و خانواده‌ها در این عرصه چه می‌توانند بکنند. و نهایتا دو نشست هم به سراغ دو راهکاری که در کشور ما توسط خود مردم (و نه حاکمیت) و تا حدودی بیرون از روند اصلی نظام آموزش و پرورش در پیش گرفته شده اختصاص یافت. نشست سوم سراغ مدارس خاصی رفت که از قبل از انقلاب و در مقابل موج مهاجم اما در همان بستر، با دغدغه‌های دینی راه‌اندازی شدند و بعد از انقلاب هم به انحاء گوناگون و متنوع‌تری ادامه یافتند، و نشست هشتم سراغ آن دسته از فعالیت‌هایی رفت که در چند سال اخیر عمدتا تحت عنوان مدارس مسجد‌محور تعریف می‌شوند.

به نظر نگارنده، شاید ریشه‌ای‌ترین مشکلی که در نسبت خانواده و «تعلیم و تربیت مدرن» در ایران وجود دارد این است که بسیاری از دلسوزان این دو نهاد غالبا فهم عمیق و صحیحی از این دو پدیده در دوره مدرن ندارند وبا یک فهم سنتی از وضعیت این دو، که به هیچ‌عنوان با واقعیت تناسب ندارد، به مواجهه با آن می پردازند. فهم جدی از این دو پدیده و سپس سراغ حل مساله رفتن، دغدغه‌ای بود که نگارنده به عنوان دبیر علمی این نشست‌ها بشدت پیگیر آن بود و پس از آماده شدن متن این نشستها نیز مقدمه‌ای بر این مجموعه نوشت که شاید بتواند به فهم عمیق‌تر صورت مسأله‌ای که با آن مواجیهم کمک کند و به افق‌هایی از راه‌حل‌هایی که در این نشست‌ها مطرح شد نیز اشاره شود؛ که متن آن در ادامه تقدیم می‌شود.

مقدمه مذکور همراه با متن اصلاح‌شده این نشست‌ها (که برخی اساتید اصلاحات مختصری در متن‌های خویش انجام داده بودند) به اهتمام «پژوهشکده زن و خانواده» (که پشتیبان اصلی برگزاری این نشست‌ها بود) در ۴۳۱ ص منتشر شد و کسانی که مایل به تهیه آن هستند از اینجا زیر می‌توانند اقدام کنند.

ادامه مطلب خانواده مقاوم و نظام تعلیم و تربیت

بازدیدها: ۱۲۹

واقعه عاشورا و فلسفه خلقت

بسم الله الرحمن الرحیم

امسال چون حج مشرف شده بودم برای دهه محرم ۱۴۴۶ به هیچ جا وعده ندادم. بعد از دو سه روز از شروع محرم، قرار شد در نمازخانه دانشگاه باقرالعلوم ع (قم) بعد از نماز ظهر و عصر بحثی مطرح کنم که روز پنج‌شنبه هم به علت گرمای هوا دانشگاه همچون تمام مراکز اداری شهر تعطیل شد؛ لذا این بحث در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه (۳ و ۴ محرم) و شنبه و یکشنبه (۷ و ۸ محرم) برگزار شد که چون اغلب مخاطبان اعضای هیات علمی بودند مقداری بحثها به صورت فشرده بیان شده است.

در ادامه فایلهای صوتی این جلسات تقدیم می‌شود. ضمنا در این جلسات آیات و احادیث متعددی خوانده شد که در ادامه فایلها، متن یادداشتهایی که برای هر جلسه آماده کرده بودم به همراه متن کامل احادیث مذکور (نه صرفا عبارتی که خوانده شد) تقدیم می‌شود. همچنین کل این یادداشتها را از فایلی از اینجا می‌توانید دانلود کنید؛ که در این فایل فرازهایی از احادیث که مورد استفاده بوده با رنگ قرمز مشخص شده است.

ادامه مطلب واقعه عاشورا و فلسفه خلقت

بازدیدها: ۱۷۵

بررسی رأی ابن‏‌جنید درباره محدوده حجاب و پوشش شرعی زن مسلمان

بسم الله الرحمن الرحیم

ابن‌جنید اسکافی از علمای بزرگ شیعه در سده چهارم است که کتابی از او به ما نرسیده؛ اما برخی آرای وی در کتب فقهی نقل شده است. علامه حلی جمله‌ای از او دربارة پوشش زن و مرد مطرح کرده، و خودش توضیحی بر آن افزوده است که ظرفیت سوءتفاهم دارد، تاجایی‌که برخی از غیرمتخصصان چنین اظهار داشته‌اند که ابن‌جنید حد واجب پوشش زن و مرد در برابر دیگران را مساوی می‌داند!

در این مقاله با روش تحلیلی و با مراجعه به اقوال نقل‌شده از ابن‌جنید معلوم می‌شود که چنین برداشتی از کلام ابن‌جنید ناشی‌ از ناآشنایی با متون تخصصی فقهی بوده، و ابن‌جنید نه‌تنها درخصوص پوشش زن در برابر نامحرم، بلکه حتی در «پوشش زن در نماز» نیز چنین دیدگاهی ندارد؛ بلکه تنها تفاوت نظر وی با دیگران دراین‌باره، آن است که وی پوشش سر زن در نماز را مستحب می‌داند، با این شرط که نامحرمی وی را در حین نماز نبیند.

با بررسی نقل‌قو‌ل‌های سخن وی در کتب علامه حلی و دیگران معلوم می‌شود که آن عبارت ابن‌جنید که مورد سوءِتفاهم واقع شده، صرفاً ناظر به معنای واژه عورت بوده، و اگر حُکمی هم از آن مدنظرش باشد، همان حکم عمومی پوشش است که هم زن و هم مرد دربرابر همگان (یعنی حتی دربرابر هم‌جنس و محارم خویش) موظف به رعایت آن هستند و فتوای وی در این زمینه همانند فتوای عموم فقهای شیعه است که همگی حد واجب پوشش زن را در برابر محارم و افراد همجنس همانند حد واجب پوشش مرد می‌دانند.

این مقاله حدود یک سال قبل نگارش یافت ولی با توجه به روندهای طولانی نشر، اخیرا در شماره ۸۰ دوفصلنامه علمی‌ فقه و حقوق خانواده (۱۴۰۳) منتشر شده است که برای دریافت متن کامل مقاله می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.

بازدیدها: ۹۷

درس‌گفتار مسأله حجاب در شبکه چهار سیما

 بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش یک دوره بحثهای مربوط به حجاب در سه محور گذشته، حال و آینده را نزد جمعی از اساتید دانشگاه آزاد ارائه دادم (اینجا). «گذشته» یعنی نشان دادن اینکه وجوب حجاب برای بانوان (در محدوده غیر وجه و کفین و قدمین) در اسلام یک امر مسلم و قطعی بوده و مناقشاتی که امروزه در اصل آن می‌شود صرفا سوءاستفاده از کم‌اطلاعی مخاطبان است. «حال» یعنی نشان دادن اینکه امروزه چه تحولاتی در جهان رخ داده که مساله حجاب که بخودی خود (یعنی صرف نظر از اوضاع و احوال خاص زمان و مکان ما) یک مساله چندان مهم نبوده است به یکی از اولویتهای جهان اسلام و حتی دشمنان اسلام تبدیل شده است و معنای حجاب امروز چه تفاوتهای مهمی با معنای این در قرون گذشته پیدا کرده است. و «آینده» یعنی برای آینده حجاب چه کارهایی باید انجام شود در سه ساحت انسان‌شناختیِ رفتار (قانون) و اخلاق (تجربه زیسته) و عقاید (حیا).

آقای شاهمرادی مدیر محترم شبکه ۴ پیشنهاد داد که این بحث را مستقلا و در قالب درس‌گفتار برای شبکه چهار ارائه کنم؛ که در پاییز ۱۴۰۲ ضبط شد و از ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ از ساعت ۱۷:۳۰ به مدت هشت روز (به غیر از روز جمعه و شنبه) پخش شد. به پیوست فایل پاورپوینت این جلسات تقدیم می‌شود.

برای مشاهده فیلم هریک از قسمتها در تلوبیون روی قسمت مورد نظر کلیک کنید.

🔸 قسمت اول (حجاب در گذشته: رفع برخی شبهات)

🔸 قسمت دوم (حجاب در گذشته: ادامه رفع برخی شبهات)

🔸قسمت سوم (حجاب در حال: تحلیل تمدنی از پدیده حجاب)

🔸قسمت چهارم (حجاب در حال: تحلیل انسان‌شناختی قرآنی از پدیده حجاب)

🔸قسمت پنجم (حجاب در آینده: معنا و چگونگی فرهنگ‌سازی برای حجاب)

🔸قسمت ششم (حجاب در آینده: ساختارها و اقتضاءات قانون)

🔸 قسمت هفتم (حجاب در آینده: اقتضاءات قانون‌گذاری در عرصه حجاب)

🔸قسمت هشتم (ادامه بحث قانون‌گذاری در عرصه حجاب + جمع‌بندی)

بازدیدها: ۶۹۶

مناظره مکتوب در زمینه تحدی و اعجاز قرآن کریم

بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش عزیزی نسخه‌ای از کتاب «نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت» نوشته آقای حجت الله نیکویی برایم فرستاد و از من پرسید که آيا تمایلی دارم با نویسنده مناظره‌ای داشته باشم؟ من با اینکه انگیزه چندانی برای مناظره ندارم (چرا که در مناظره‌ها عملا بیش از آنکه جستجوی حقیقت مد نظر باشد غلبه بر حریف مد نظر است)؛ عرض کردم که اگر قرار بر مناظره باشد مناظره مکتوب را ترجیح می‌دهم که چون مخاطب فرصت تامل دارد، ظرفیت بحث منطقی بیشتری دارد، و دست کم فضای هیجانی کمتری بر آن حکمفرما خواهد بود.

در مهر ماه امسال (۱۴۰۲) به عنوان گام اول نقدهایی بر مقدمه کتاب ایشان نوشتم که دست کم موضع کلان حقیر نسبت به مواضع این کتاب معلوم شود (به این سبک که فرازهای مقدمه کتاب، یکی یکی نقل، و سپس نقد می‌شود)؛ و در پایان نوشتم: «انگیزه‌ای ندارم که بخواهم به سبک فوق تک تک عبارات ایشان را مورد نقد و بررسی انجام دهم؛ اما در میان بحث‌هایی که ایشان مورد انتقاد قرار داده‌اند به نظر حقیر نحوه طرح تحدی قرآن توسط برخی از متکلمان، مناسب واقعیت بحث مهم تحدی نیست، لذا آمادگی دارم وارد بحث در خصوص تحدی قرآن شوم و صورت مساله را تبیین کنم تا ببینیم اگر صورت مساله تحدی به نحو صحیحی ارائه شود آیا اشکالاتی که بر تحدی قرآن مطرح است وارد است یا خیر.» (برای دریافت نقدی که بر مقدمه ایشان نوشتم اینجا را کلیک کنید)

وی استقبال کرد و نوشت:

ادامه مطلب مناظره مکتوب در زمینه تحدی و اعجاز قرآن کریم

بازدیدها: ۴۰۰

حجاب پس از فردا؛ نقش ما و تحولات ممکن در وضعیت حجاب در آینده ایران

بسم الله الرحمن الرحیم

در تاریخ ۲۵ دیماه ۱۴۰۲ به دعوت برگزار کنندگان جشنواره عمار بحثی داشتم با عنوان «حجاب پس از فردا» که مساله ‌اش پرداختن به تحولات ممکن در وضعیت حجاب در آینده ایران بود و نقشی که ما در این تحولات می توانیم داشته باشیم.

در واقع مبنای بحث این است که آینده را تصمیمات امروز ما رقم می‌زند و با تبیین ابعاد مختلفی که منجر به مهم شدن مساله حجاب شد و سه سطح مهم مساله حجاب توضیح دادم که چگونه اگر درک درستی از این سه سطح نداشته باشیم اقدامات ما در هرسطح ممکن است اثر سطح دیگر را خنثی کند.

برای دریافت فایل صوتی کلیک کنید

بازدیدها: ۱۰۲۹

نقدي بر کتاب «حجاب شرعي در عصر پيامبر ص» (۲)

بسم الله الرحمن الرحیم

کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» نوشته‌ای است از آقای امیر ترکاشوند که ظاهرا حوالی سال ۱۳۹۰ در فضای مجازی منتشر شد و ادعاهایی در آن مظرح گردید که کاملا خلاف واقعیت بود. در طول ۱۳ قرن گذشته و تا پیش از قرن بیستم که برخی افراد تحت تاثیر فرهنگ غرب سخنان متفاوتی مطرح کرده‌اند تمام علمای جهان اسلام، اعم از شیعه و سنی در وجوب پوشش بدن زن اتفاق نظر داشته‌اند و تنها اختلافی که بین آنها وجود داشت، در خصوص پوشاندن یا نپوشاندن «وجه و کفین و قدمین» (یعنی صورت و دو کف دست و دو کف پا) بوده است. از این رو، مساله بقدری در جهان اسلام واضح بوده که پوشش سر زنان به عنوان ضروری دین قلمداد شده است؛ یعنی مطلبی است که به عنوان یک تکلیف اسلامی مورد اذعان تمام مسلمانان بلکه غیرمسلمانان بوده است؛‌تا حدی که امروزه مهمترین نماد مسلمانی حتی از نظر غیرمسلمانان، حجاب زنان است.

اما این کتاب ادعا می‌کرد که برهنگی در زمان پیامبر ص یک پدیده بسیار عادی بوده است و طبیعی است که در چنین جامعه‌ای توصیه اسلام به پوشش فقط می‌توانست یک توصیه حداقلی باشد نه در حد پوشاندن تمام بدن غیر از وجه و کفین و قدمین. کاری که در این کتاب انجام شده شبیه این است که کسی امروزه با دوربین عکاسی به مناطق لختی‌ها در اروپا و آمریکا برود و صدها و بلکه هزاران عکس از این افراد در موقعیتهای مختلف بگیرد و همه در کتابی گرد آورد و در مقابل کسانی که تاکنون اروپا و آمریکا را از نزدیک ندیده‌اند ادعا کند که برهنه بودن در غرب یک پدیده بسیار عادی و متداول است و لباس پوشیدن یک امری است که خیلی بندرت رخ می‌دهد! تفاوت این مثال با آنچه در این کتاب رخ داده صرفا این است که چون عموم مردان صدها برابر عکسهای وی عکس و فیلم از زندگی غربیان دیده‌اند سخن وی را قبول نمی‌کنند، اما وقتی شبیه چنین کاری در خصوص منطقه حجاز در ۱۴۰۰ سال قبل انجام شود برای بسیاری از افراد غیرمتخصص باورپذیر می‌گردد. وی در ادامه کتاب خویش و بر اساس ذهنیتی که با مقدمات فوق در کتاب خویش رقم زده، سعی می‌کند با تحریف معانی کلمات قرآن چنین وانمود کند که آیات مربوط به پوشش سر و گردن و ساق پای زنان در قرآن کریم، ربطی به پوشش این اندامها ندارد و صرفا به معنای پوشش عورت است! و سپس با تقطیع سخنان برخی از فقها و تحمیل معانی نادرست بر تعابیر آنها چنین القا کند که اختلاف فقها هم فقط در محدوده ذکر شده نبوده، بلکه برخی فقها حد پوشش زن را فقط در حد عورتین می‌دانسته‌اند!

متاسفانه این کتاب به تدریج در میان افراد غیرمتخصص شیوع پیدا کرد و در میان طیف خاصی از جامعه به عنوان مدرک مهمی علیه حجاب شرعی قلمداد ‌گردید؛ و همین امر انگیزه‌ای شد که در سال ۱۳۹۲ مقاله‌ای بنویسم با عنوان «حجاب در آیات و روایات، نقدی بر کتاب حجای شرعی در عصر پیامبر» و در آن نشان دهم که وی چگونه مهمترین استدلالهای وی مبتنی بر تحریف معانی کلمات و تقطیع وقایع است؛ تا بلکه مخاطب حدیث مفصل بخواند از این مجمل. چندی بعد که کتاب مذکور گسترش بیشتری در جامعه یافت، انتشارات سدید (وابسته به بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق ع) از بنده درخواست کردند که اجازه نشر آن را به ایشان بدهم و آن را به صورت یک کتاب منتشر کردند. البته در این فاصله مجموعه ۳ جلدی‌ای با نام «حجاب‌پژوهی» به اهتمام دفتر مطالعات و تحقیقات زنان زیر نظر آقایان مجید دهقان و محمد عشایری منفرد منتشر شده است که بدون اینکه اشاره به نام کتاب مذکور داشته باشد به تفصیل تمام شبهات آن را پاسخ گفته است که به‌ویژه جلد اول آن با عنوان «پوشش زنان در زمان پیامبر» با تتبع بسیار جامعی بخوبی نشان می‌دهد که ادعای پایه کتاب مذکور چه اندازه بی‌اساس است.

در سال ۱۳۹۶ چندین موسسه از بنده درخواست مناظره با ایشان کردند؛ بنده پذیرفتم اما ایشان مرتب طفره می‌رفت تا نهایتا این مناظره در موسسه فهیم انجام شد که فایل صوتی و پاورپوینت و فیلم تصویری آن را از اینجا می‌توانید دریافت کنید.

با توجه به اینکه بخش‌هایی از کتاب مذکور همچنان در فضای مجازی و به صورت القای شبهاتی درباره اعتبار حجاب شرعی در حال گسترش است به دعوت موسسه نبأ قرار شد در نشستی مجازی مروری بر اهم ادعاهای کتاب و نقد آنها داشته باشم؛ که دو نشست در تاریخ ۷ و ۱۴ دیماه ۱۴۰۲ برگزار شد. در اینجا فایلهای این دو جلسه (فایل صوتی جلسه اول) و (فایل صوتی جلسه دوم) به همراه پاورپوینت جلسات بررسی حجاب شرعی در عصر پیامبر تقدیم می‌شود.

بازدیدها: ۱۲۶

بازخوانی حیا به عنوان بن‌مایه فطری زن

بسم الله الرحمن الرحیم

در رویداد ملی حجاب از نگاه علم که به اهتمام مدرسه اخلاق پژوهی روشمند، وابسته به انجمن علمی معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد زوایای مختلف و نگاههای موافق و مخالف در زمینه‌های مختلف مربوط به حجاب مطرح شد؛ و اختتامیه‌اش علی‌القاعده می‌خواهد نوعی جمع‌بندی و افق‌گشایی برای آینده باشد. گفته شد «اختتامیه برای این رویداد است تا هم انعکاس وسیع تری نسبت به اهداف این رویداد صورت گیرد و هم مباحث مغفول یا کمتر پرداخته شده این رویداد متذکر گردند و راه پیش روی این گفتمان علمی ترسیم شود.»

در سخنرانی بنده در این رویداد که با عنوان «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» (به طور خلاصه: تغیر افق نگاه ما به حجاب) به طور مجازی ارائه شد اشاره کردم که قبلا درباره معنای مناسب حجاب در معنای تجربه زیسته حجاب (حجاب به مثابه صیانت و حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) و معنای منجمد حجاب در افق ساختارها (محوریت قانون‌گذاری برای حجاب باید در افق حقوق قانون مدنی باید باشد نه حقوق کیفری) بحثهایی داشته‌ام و در آن نشست مجازی عرصه سومی را مطرح کردم که می‌توان آن را معنای تجربه ایمانی حجاب دانست؛‌ یعنی فهم مساله پوشش و لباس انسان در افق فطرت و آفرینش نخست انسانی که گره ویژه‌ای با مفهوم حیا به عنوان یک مولفه بنیادین انسانی دارد.

اما در آن نشست به خاطر محدودیت وقت فرصت نشد که این بحث مبنایی (حیا در افق فطرت) که افق جدیدی از مسأله حجاب را می‌تواند پیش چشم ما قرار دهد به قدر کافی باز شود و صرفا به توضیحی از آیات آفرینش انسان که به بحث لباس پرداخته می‌شد اشاراتی شد. از این رو، در این اختتامیه تلاش شد اهم مبانی روایی آنچه در آن نشست مجازی مطرح شد تقدیم اهل علم گردد، شاید بتواند زمینه تاملات جدیدی را در خصوص مساله زن به طور عام و حجاب به طور خاص رقم بزند.

علاوه بر دریافت فابل صوتی این نشست از اینجا، می‌توانید یادداشتهای پیش از ارائه را که حاوی احادیث مورد استناد در بحث است هم به صورت فایل PDF از اینجا و هم در ادامه مشاهده کنید. ادامه مطلب بازخوانی حیا به عنوان بن‌مایه فطری زن

بازدیدها: ۳۳۰

الهیات زنانه: تأملاتی درباره تجربه زیسته و تجربه ایمانی حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

شنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۲ به دعوت انجمن علمی میان‌رشته‌ای ماهاد و کارگروه مدرسی معارف اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی در سلسله نشست‌های الهیات کاربردی آنها شرکت کردم با موضوع الهیات زنانه (تاملاتی درباره تجربه زیسته و تجربه ایمانی حجاب).

در این نشست سعی کردم ابعادی از مساله‌ای که در نشست «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» (به اهتمام آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند و انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی) در تاریخ ۱۴۰۲/۸/۱۶ در فضای مجازی ارائه دادم را باز کنم. قبلا حجاب را در ساحت رفتار (قانون حجاب) و ساحت تجربه‌زیسته (حجاب به مثابه صیانت زن؛ حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) بحث کرده‌ام. این بار خواستم آن عرصه عمیقتر از حجاب، که نامش را تجربه ایمانی حجاب گذاشتم، بیشتر باز کنم و بحث را در ساحت الهیاتی (انسان دارای فطرت الهی) بکشانم.

دریافت فایل صوتی این نشست  از اینجا

بازدیدها: ۱۴۴

مسیر ظهور

بسم الله الرحمن الرحیم

به اهتمام هیات میثاق با شهدای دانشگاه امام صادق ع در ماههای مهر و آبان روزهای سه‌شنبه به صورت دو هفته در میان (دقیقا در تاریخهای ۴ و ۱۸ مهر و ۲ و ۱۶ و ۳۰ آبان) بحثی داشتم درباره درک درست از مسیری که باید طی کنیم تا به ظهور برسیم.

این جلسات را به نوعی می‌توان مبانی بحثی دانست که حدود یک ماه قبل در هیات انتظار بندرعباس با عنوان ظهور چقدر نزدیک است؟ ارائه شد.

در ادامه فایل صوتی آن جلسات تقدیم می‌شود. همچنین اینجا را کلیک کنید برای دریافت متنی که حاوی خلاصه بحثها و سند و متن کامل احادیثی است که در این جلسات مطرح شد و نیز برخی بحثهایی که قرار بود مطرح شود اما فرصت نشد.

 فایل صوتی جلسه اول

فایل صوتی جلسه دوم

فایل صوتی جلسه سوم

فایل صوتی جلسه چهارم

فایل صوتی جلسه پنجم

بازدیدها: ۲۴۱

تغییر افق نگاه به مساله حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

نشست «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» به اهتمام آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند و انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۱۴۰۲/۸/۱۶ در فضای مجازی برگزار شد.

قبلا درباره معنای مناسب حجاب در معنای تجربه زیسته حجاب (حجاب به مثابه صیانت و حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) و معنای منجمد حجاب در افق ساختارها (محوریت قانون‌گذاری برای حجاب باید در افق حقوق قانون مدنی باید باشد نه حقوق کیفری) بحثهایی داشته‌ام که با کلیک روی عبارات فوق می‌توانید به آن بحثها دسترسی پیدا کنید.
در این نشست مجازی عرصه سومی را مطرح کردم که می‌توان آن را معنای تجربه ایمانی حجاب دانست؛‌ یعنی فهم مساله پوشش و لباس انسان در افق فطرت و آفرینش نخست انسانی که گره ویژه‌ای با مفهوم حیا به عنوان یک مولفه بنیادین انسانی دارد که فایل صوتی آن در ادامه تقدیم می‌شود:

دریافت فایل صوتی (تا دقیقه ۵۴ ارائه بحث است و از آن به بعد پرسش و پاسخی است که در همان فضای مجازی رخ داده است)

بازدیدها: ۲۸۵

مسأله حجاب: گذشته، حال و آینده

بسم الله الرحمن الرحیم

روز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲ به دعوت نهاد رهبری در دانشگاه آزاد واحد مرکز کارگاه یک‌روزه‌ای داشتم برای اساتید دانشگاه آزاد استان تهران درباره حجاب؛ که سعی شد یک بسته نسبتا کاملی از مباحث مربوط با حجاب در قالب سه دسته ارائه شود:

گذشته: آیا حجاب شرعی زنان به این صورتی که می‌شناسیم از زمان پیامبر ص مطرح بوده است؟ که با اشاره‌ای به اهم شبهاتی که در این زمینه مطرح شده است توضیح دادیم که واقعا حجاب شرعی زنان به همین صورت در زمان پیامبر ص واجب شده، تا حدی که امروزه به عنوان یکی از ضروریات دین شناخته می‌شود و با اشاره به کج‌فهمی‌های برخی از معاصران از کلام فقها، تبیین شد که در میان فقهای شیعه و سنی در پوشش همه اندامها اختلافی جز در خصوص وجه و کفین و قدمین وجود ندارد.

حال: چرا مساله حجاب امروزه این قدر مهم شده است؟ که با نگاهی تاریخی تبیین شد که اتفاقا مساله حجاب را ابتدا مخالفان اسلام جدی گرفتند؛ و با نگاه هویتی – تمدنی دیدیم که امروزه از چهار زاویه جایگاه خیلی خاصی پیدا کرده است: نماد تصویری؛ ناظر به زن بودن (فمینیسم)؛ انقلاب جنسی؛ اقتضاءات نظام سرمایه‌داری.

آینده: برای حل معضل بی‌حجابی و بدحجابی چه کنیم؟ که این از سه زاویه مطرح شد:

از زاویه فرهنگی (تقویت معنای درست حجاب و ارتقای آن از صیانت به کنشگری زن؛ با نیم‌نگاهی به بحث امر به معروف و نهی از منکر)

از زاویه ساختاری (جدی گرفتن آن به مثابه یک قانون مدنی با رعایت اقتضاءات آن)

از زاویه واقعیت عینی (بازخوانی و بازتعریف حجاب و عفاف به عنوان یک واقعیت انسانی در نسبت با خانواده)

فایل صوتی جلسات را از اینجا (فایل اول) (فایل دوم) (فایل سوم) و پاورپوینت ارائه شده در جلسه را از (اینجا) می‌توانید دریافت کنید.

بازدیدها: ۱۴۰۹

ظهور چقدر نزدیک است؟

بسم الله الرحمن الرحیم

سه شب پایانی ماه صفر ۱۴۴۵ در هیات انتظار بندرعباس (مسجد حضرت مسلم بن عقیل) بحثی داشتم درباره ظهور و علائم آن و میزان تطبیق آن بر وضع ما؛ که در ادامه فایل صوتی آن جلسات به همراه متنی تقدیم می‌شود که حاوی خلاصه بحثها و سند و متن کامل احادیثی است که در این جلسات مطرح شد.

فایل صوتی جلسه اول (۱)

فایل صوتی جلسه دوم (۲)

فایل صوتی جلسه سوم (۳)

ادامه مطلب ظهور چقدر نزدیک است؟

بازدیدها: ۳۴۴

نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال

بسم الله الرحمن الرحیم

انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی و آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند در مرداد ۱۴۰۲ سلسله نشست‌های علمی “روایت اخلاقی از قیام حسینی” برگزار کردند که این جانب روز یکشنبه ۱۵ مرداد بحثی در این نشستهای مجازی ارائه کردم با عنوان نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال.

برای دریافت فایل صوتی اینجا را کلیک کنید

خلاصه‌ای از بحث همراه با آیات و احادیث مورد استناد ادامه مطلب نقش واقعه عاشورا در ارتقای اخلاق در جوامع گذشته و حال

بازدیدها: ۴۴۰

ارتباطات اجتماعی در جامعه دینی، با تاکید بر سوره حجرات

بسم الله الرحمن الرحیم

محرم امسال (۱۴۴۵ قمری؛ تیر- مرداد ۱۴۰۲ شمسی) در هیات عاشقان مهدی در شاهرود هستم و قرار است درباره ارتباطات اجتماعی در جامعه دینی و شناخت مومن واقعی بحث شود با تاکید بر سوره حجرات. این سوره در سال نهم هجری (یعنی زمانی که دیگر جامعه دینی کاملا تثبیت شده بود) نازل شده و آسیبهای جامعه دینی را مطرح می‌کند که از نظر حقیر اگر مهمترین آسیب جامعه‌ای که تسلیم خداوند نمی‌شود عقب ماندن از خدا و رسول است، مهمترین آسیب خاص جامعه دینی جلو افتادن از خدا و رسول است که در این سوره مورد توجه قرار گرفته است.

مطالب این سوره را قبلا به تفصیل در کانال و سایت یک آیه در روز بحث کرده‌ام؛ و اینک آن مقدار از بحثها که به تناسب فضای اجتماعی امکان ارائه عمومی داشته باشد ان شاء الله در این جلسات مطرح خواهد شد.

این جلسات علاوه بر اینجا در همان ایام در شبکه‌های اجتماعی زیر بارگذاری شد (در پیام‌رسان ایتا و پیام‌رسان بله)

برای دریافت فایل صوتی هر جلسه روی آن کلیک کنید:

شب اول محرم: دورنمایی از سوره حجرات و ربط آن با امروز و با عاشورا

شب دوم محرم: جلو افتادن بر دین و بلند کردن صدا بر پیامبر ص

شب سوم محرم: جلو افتادن از امام معصوم ع و افراط در انقلابی‌گری: جریان زیدیه

شب چهارم محرم: ادامه توضیح جلو افتادن از امام در جریان زیدیه؛ توضیح تقیه و پیچیدگی‌های مذاکره امام حسین ع و عمر سعد

شب پنجم محرم: تکمیل بحث دیروز درباره مذاکره امام حسین ع با عمر سعد؛ در عین حال که باید مواظب باشیم از خدا و رسول جلو نیفتیم، اما مواظب باشیم که برخی از عالم‌نمایان واقعا مورد تایید امام ع نیستند (در چه صورتی شیعه نباید از عالم دین تبعیت کند!!!).

شب ششم محرم. وَ لَوْ أَنَّهُمْ صَبَرُوا حَتَّی تَخْرُجَ إِلَیهِمْ لَكانَ خَیراً لَهُمْ: قاعده استفاده از یک لفظ در چند معنا (تطبیق آیه فوق بر انتظار فرج به عنوان معنای دیگری برای آیه) و نحوه جمع بین صبر و دعا برای تعجیل فرج

شب هفتم محرم: آیات ۷ تا ۹ (جدی گرفتن حضور رسول الله ص و امام ع در میان خود؛ محبت ایمان در دل ما، فضل خداست که باید قدر بدانیم؛
واقع بینی نسبت به جامعه دینی: وجود ایمان در دل لزوما به معنای انجام عمل صالح نیست؛ تفکیک گناه از گناهکار)

شب هشتم محرم: آیه ۱۰ (اهمیت و جایگاه برادری در دینداری و یکی از مهمترین موانع ظهور: ما شیعیان حق برادری را با هم بجا نمی‌آوریم: ‌تجبرتم علی ضعفاء‌ المومنین)

شب تاسوعا: آیات ۱۰-۱۱ (آسیبهای مهم در روابط خودمانی برادرانه: تمسخر، عیبجویی، برچسب زنی؛ پدیده عجیب ولی رایج در جامعه دینی: مومنِ فاسقِ ظالم!)

شب عاشورا: آیات ۱۲-۱۵ (هشدار حرکت از بدگمانی به تجسس و از تجسس به غیبت؛ دسته‌بندی تقوا و انجام وظیفه در سه گروه: عموم مردم، مسلمانان، مومنان؛ تطبیق بسیاری از آیات سوره حجرات بر وقایع کربلاء)

شام غریبان: آیات ۱۶-۱۸ و جمع‌بندی سوره حجرات (مساله اصلی: از دین جلو نیفتادن و اینکه نخواهیم دین خود را به خدا یاد بدهیم! و بیان خطراتی که جامعه دینی را تهدید می‌کند: صدا بلند کردن روی پیامبر (ترجیح نظر خود بر نظر پیامبر)؛ خبرها را صرفا بر اساس دلخواه ترتیب اثر دادن؛ جنگ و درگیری؛ تمسخر و عیبجویی و لقب زشت گذاشتن روی افراد؛ سوء ظن و تجسس و غیبت؛ ارزش‌گذاری بر اساس هر چیزی غیر تقوا؛ خودبزرگ‌بینی به خاطر مسلمان شدن و خود را از خدا و پیامبر طلبکار دیدن)

بازدیدها: ۵۴۸

مناظره با موضوع حاکمیت و حجاب

بسم الله الرحمن الرحیم

با توجه به بحثها و نزاع‌هایی که بویژه بعد از جریان درگذشت خانم مهسا امینی در کشور رقم خورده، مساله حجاب و مداخله حکومت در این موضوع به مساله‌ای چالش‌برانگیز تبدیل شده است. در همین راستا روز دوشنبه ۶ تیرماه ۱۴۰۲ به دعوت مدرسه آزادفکری گفتگویی داشتم با آقای محسن برهانی درباره اینکه آیا حاکمیت حق دخالت در حجاب زنان را دارد؟ که این گفتگو به صورت زنده از طریق یوتیوپ پخش می‌شد.

علت اینکه مناظره با وی را پذیرفتم این بود که برخی از مقالات و گفتگوهایش را خواندم؛ و دیدم برخلاف توییتهایش، در عرصه مقاله و گفتگو شخصیتی علمی از خود بروز داده است. در ابتدای گفتگو هم همین را توضیح دادم. در این جلسه نیز، بیش از نیمی از جلسه بحث کاملا در فضای منطقی پیش می‌رفت؛ البته اواخر بحثهای ایشان دوباره از نظر حقیر تاحدودی احساسی وغیرمنطقی شد، که این مقدار در فضای مناظره طبیعی است.

موضع من در اصل همان بود که ۸ سال قبل در یادداشت حجاب قانونی یا حجاب اجباری مطرح کرده بودم. همان چهار مقدمه را در ابتدای بحث مطرح کردم. ایشان گفتند: طرح مقدمه دوم ضرورتی ندارد؛ در مقدمات یک و سه نیز با نظر بنده اختلافی نداشتند؛ اما کوشیدند برای مقدمه چهارم شقوق مختلفی مطرح کنند، که بحث ما ناظر به آن شقوق ادامه یافت و به نظر خودم ابعاد جدیدی از مساله مطرح شد.

برای مشاهده فیلم کامل این گفتگو در سایت آزاد (با امکان گفتگو با مهمانان و مخاطبان)  روی این کلمه A Z A D. im کلیک کنید. همچنین فیلم کامل این گفتگو در یوتیوب آزاد از اینجا  می‌توانید مشاهده کنید

بازدیدها: ۲۲۸۹