بایگانی بر اساس دسته‌بندی: درس گفتار

 بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش یک دوره بحثهای مربوط به حجاب در سه محور گذشته، حال و آینده را نزد جمعی از اساتید دانشگاه آزاد ارائه دادم (اینجا). «گذشته» یعنی نشان دادن اینکه وجوب حجاب برای بانوان (در محدوده غیر وجه و کفین و قدمین) در اسلام یک امر مسلم و قطعی بوده و مناقشاتی که امروزه در اصل آن می‌شود صرفا سوءاستفاده از کم‌اطلاعی مخاطبان است. «حال» یعنی نشان دادن اینکه امروزه چه تحولاتی در جهان رخ داده که مساله حجاب که بخودی خود (یعنی صرف نظر از اوضاع و احوال خاص زمان و مکان ما) یک مساله چندان مهم نبوده است به یکی از اولویتهای جهان اسلام و حتی دشمنان اسلام تبدیل شده است و معنای حجاب امروز چه تفاوتهای مهمی با معنای این در قرون گذشته پیدا کرده است. و «آینده» یعنی برای آینده حجاب چه کارهایی باید انجام شود در سه ساحت انسان‌شناختیِ رفتار (قانون) و اخلاق (تجربه زیسته) و عقاید (حیا).

آقای شاهمرادی مدیر محترم شبکه ۴ پیشنهاد داد که این بحث را مستقلا و در قالب درس‌گفتار برای شبکه چهار ارائه کنم؛ که در پاییز ۱۴۰۲ ضبط شد و از ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ از ساعت ۱۷:۳۰ به مدت هشت روز (به غیر از روز جمعه و شنبه) پخش شد. به پیوست فایل پاورپوینت این جلسات تقدیم می‌شود.

برای مشاهده فیلم هریک از قسمتها در تلوبیون روی قسمت مورد نظر کلیک کنید.

🔸 قسمت اول (حجاب در گذشته: رفع برخی شبهات)

🔸 قسمت دوم (حجاب در گذشته: ادامه رفع برخی شبهات)

🔸قسمت سوم (حجاب در حال: تحلیل تمدنی از پدیده حجاب)

🔸قسمت چهارم (حجاب در حال: تحلیل انسان‌شناختی قرآنی از پدیده حجاب) اگر نشد اینجا را کلیک کنید

🔸قسمت پنجم (حجاب در آینده: معنا و چگونگی فرهنگ‌سازی برای حجاب)

🔸قسمت ششم (حجاب در آینده: ساختارها و اقتضاءات قانون)

🔸 قسمت هفتم (حجاب در آینده: اقتضاءات قانون‌گذاری در عرصه حجاب)

🔸قسمت هشتم (ادامه بحث قانون‌گذاری در عرصه حجاب + جمع‌بندی)

بازدیدها: ۱۱۹۷

بسم الله الرحمن الرحیم

کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» نوشته‌ای است از آقای امیر ترکاشوند که ظاهرا حوالی سال ۱۳۹۰ در فضای مجازی منتشر شد و ادعاهایی در آن مظرح گردید که کاملا خلاف واقعیت بود. در طول ۱۳ قرن گذشته و تا پیش از قرن بیستم که برخی افراد تحت تاثیر فرهنگ غرب سخنان متفاوتی مطرح کرده‌اند تمام علمای جهان اسلام، اعم از شیعه و سنی در وجوب پوشش بدن زن اتفاق نظر داشته‌اند و تنها اختلافی که بین آنها وجود داشت، در خصوص پوشاندن یا نپوشاندن «وجه و کفین و قدمین» (یعنی صورت و دو کف دست و دو کف پا) بوده است. از این رو، مساله بقدری در جهان اسلام واضح بوده که پوشش سر زنان به عنوان ضروری دین قلمداد شده است؛ یعنی مطلبی است که به عنوان یک تکلیف اسلامی مورد اذعان تمام مسلمانان بلکه غیرمسلمانان بوده است؛‌تا حدی که امروزه مهمترین نماد مسلمانی حتی از نظر غیرمسلمانان، حجاب زنان است.

اما این کتاب ادعا می‌کرد که برهنگی در زمان پیامبر ص یک پدیده بسیار عادی بوده است و طبیعی است که در چنین جامعه‌ای توصیه اسلام به پوشش فقط می‌توانست یک توصیه حداقلی باشد نه در حد پوشاندن تمام بدن غیر از وجه و کفین و قدمین. کاری که در این کتاب انجام شده شبیه این است که کسی امروزه با دوربین عکاسی به مناطق لختی‌ها در اروپا و آمریکا برود و صدها و بلکه هزاران عکس از این افراد در موقعیتهای مختلف بگیرد و همه در کتابی گرد آورد و در مقابل کسانی که تاکنون اروپا و آمریکا را از نزدیک ندیده‌اند ادعا کند که برهنه بودن در غرب یک پدیده بسیار عادی و متداول است و لباس پوشیدن یک امری است که خیلی بندرت رخ می‌دهد! تفاوت این مثال با آنچه در این کتاب رخ داده صرفا این است که چون عموم مردان صدها برابر عکسهای وی عکس و فیلم از زندگی غربیان دیده‌اند سخن وی را قبول نمی‌کنند، اما وقتی شبیه چنین کاری در خصوص منطقه حجاز در ۱۴۰۰ سال قبل انجام شود برای بسیاری از افراد غیرمتخصص باورپذیر می‌گردد. وی در ادامه کتاب خویش و بر اساس ذهنیتی که با مقدمات فوق در کتاب خویش رقم زده، سعی می‌کند با تحریف معانی کلمات قرآن چنین وانمود کند که آیات مربوط به پوشش سر و گردن و ساق پای زنان در قرآن کریم، ربطی به پوشش این اندامها ندارد و صرفا به معنای پوشش عورت است! و سپس با تقطیع سخنان برخی از فقها و تحمیل معانی نادرست بر تعابیر آنها چنین القا کند که اختلاف فقها هم فقط در محدوده ذکر شده نبوده، بلکه برخی فقها حد پوشش زن را فقط در حد عورتین می‌دانسته‌اند!

متاسفانه این کتاب به تدریج در میان افراد غیرمتخصص شیوع پیدا کرد و در میان طیف خاصی از جامعه به عنوان مدرک مهمی علیه حجاب شرعی قلمداد ‌گردید؛ و همین امر انگیزه‌ای شد که در سال ۱۳۹۲ مقاله‌ای بنویسم با عنوان «حجاب در آیات و روایات، نقدی بر کتاب حجای شرعی در عصر پیامبر» و در آن نشان دهم که وی چگونه مهمترین استدلالهای وی مبتنی بر تحریف معانی کلمات و تقطیع وقایع است؛ تا بلکه مخاطب حدیث مفصل بخواند از این مجمل. چندی بعد که کتاب مذکور گسترش بیشتری در جامعه یافت، انتشارات سدید (وابسته به بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق ع) از بنده درخواست کردند که اجازه نشر آن را به ایشان بدهم و آن را به صورت یک کتاب منتشر کردند. البته در این فاصله مجموعه ۳ جلدی‌ای با نام «حجاب‌پژوهی» به اهتمام دفتر مطالعات و تحقیقات زنان زیر نظر آقایان مجید دهقان و محمد عشایری منفرد منتشر شده است که بدون اینکه اشاره به نام کتاب مذکور داشته باشد به تفصیل تمام شبهات آن را پاسخ گفته است که به‌ویژه جلد اول آن با عنوان «پوشش زنان در زمان پیامبر» با تتبع بسیار جامعی بخوبی نشان می‌دهد که ادعای پایه کتاب مذکور چه اندازه بی‌اساس است.

در سال ۱۳۹۶ چندین موسسه از بنده درخواست مناظره با ایشان کردند؛ بنده پذیرفتم اما ایشان مرتب طفره می‌رفت تا نهایتا این مناظره در موسسه فهیم انجام شد که فایل صوتی و پاورپوینت و فیلم تصویری آن را از اینجا می‌توانید دریافت کنید.

با توجه به اینکه بخش‌هایی از کتاب مذکور همچنان در فضای مجازی و به صورت القای شبهاتی درباره اعتبار حجاب شرعی در حال گسترش است به دعوت موسسه نبأ قرار شد در نشستی مجازی مروری بر اهم ادعاهای کتاب و نقد آنها داشته باشم؛ که دو نشست در تاریخ ۷ و ۱۴ دیماه ۱۴۰۲ برگزار شد. در اینجا فایلهای این دو جلسه (فایل صوتی جلسه اول) و (فایل صوتی جلسه دوم) به همراه پاورپوینت جلسات بررسی حجاب شرعی در عصر پیامبر تقدیم می‌شود.

بازدیدها: ۲۰۶

بسم الله الرحمن الرحیم

نشست «ضرورت تغییر نگاه ما به مساله حجاب؛ گامی به سوی مواجهه مناسب با مساله حجاب» به اهتمام آکادمی اخلاق‌پژوهی روشمند و انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی در تاریخ ۱۴۰۲/۸/۱۶ در فضای مجازی برگزار شد.

قبلا درباره معنای مناسب حجاب در معنای تجربه زیسته حجاب (حجاب به مثابه صیانت و حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان) و معنای منجمد حجاب در افق ساختارها (محوریت قانون‌گذاری برای حجاب باید در افق حقوق قانون مدنی باید باشد نه حقوق کیفری) بحثهایی داشته‌ام که با کلیک روی عبارات فوق می‌توانید به آن بحثها دسترسی پیدا کنید.
در این نشست مجازی عرصه سومی را مطرح کردم که می‌توان آن را معنای تجربه ایمانی حجاب دانست؛‌ یعنی فهم مساله پوشش و لباس انسان در افق فطرت و آفرینش نخست انسانی که گره ویژه‌ای با مفهوم حیا به عنوان یک مولفه بنیادین انسانی دارد که فایل صوتی آن در ادامه تقدیم می‌شود:

دریافت فایل صوتی (تا دقیقه ۵۴ ارائه بحث است و از آن به بعد پرسش و پاسخی است که در همان فضای مجازی رخ داده است)

بازدیدها: ۳۷۶

بسم الله الرحمن الرحیم

روز شنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۲ به دعوت نهاد رهبری در دانشگاه آزاد واحد مرکز کارگاه یک‌روزه‌ای داشتم برای اساتید دانشگاه آزاد استان تهران درباره حجاب؛ که سعی شد یک بسته نسبتا کاملی از مباحث مربوط با حجاب در قالب سه دسته ارائه شود:

گذشته: آیا حجاب شرعی زنان به این صورتی که می‌شناسیم از زمان پیامبر ص مطرح بوده است؟ که با اشاره‌ای به اهم شبهاتی که در این زمینه مطرح شده است توضیح دادیم که واقعا حجاب شرعی زنان به همین صورت در زمان پیامبر ص واجب شده، تا حدی که امروزه به عنوان یکی از ضروریات دین شناخته می‌شود و با اشاره به کج‌فهمی‌های برخی از معاصران از کلام فقها، تبیین شد که در میان فقهای شیعه و سنی در پوشش همه اندامها اختلافی جز در خصوص وجه و کفین و قدمین وجود ندارد.

حال: چرا مساله حجاب امروزه این قدر مهم شده است؟ که با نگاهی تاریخی تبیین شد که اتفاقا مساله حجاب را ابتدا مخالفان اسلام جدی گرفتند؛ و با نگاه هویتی – تمدنی دیدیم که امروزه از چهار زاویه جایگاه خیلی خاصی پیدا کرده است: نماد تصویری؛ ناظر به زن بودن (فمینیسم)؛ انقلاب جنسی؛ اقتضاءات نظام سرمایه‌داری.

آینده: برای حل معضل بی‌حجابی و بدحجابی چه کنیم؟ که این از سه زاویه مطرح شد:

از زاویه فرهنگی (تقویت معنای درست حجاب و ارتقای آن از صیانت به کنشگری زن؛ با نیم‌نگاهی به بحث امر به معروف و نهی از منکر)

از زاویه ساختاری (جدی گرفتن آن به مثابه یک قانون مدنی با رعایت اقتضاءات آن)

از زاویه واقعیت عینی (بازخوانی و بازتعریف حجاب و عفاف به عنوان یک واقعیت انسانی در نسبت با خانواده)

فایل صوتی جلسات را از اینجا (فایل اول) (فایل دوم) (فایل سوم) و پاورپوینت ارائه شده در جلسه را از (اینجا) می‌توانید دریافت کنید.

بازدیدها: ۲۰۷۳

بسم الله الرحمن الرحیم

در پاییز سال ۱۳۹۳ ارائه بحثهای شهید مطهری را بر اساس مجموعه ای که انتشارات دبیرخانه بینش مطهر منتشر کرده شروع کردم که سه مرحله از آن پیش رفت و به دلایلی کار متوقف شد و فایلهای صونی و پاورپوینت آنها را می‌توانید از اینجا ملاحظه کنید. سپس در تابستان سال ۱۳۹۷ به دعوت معاونت تهذیب حوزه، برخی از کتابهای مراحل بعد از آن را برای جمعی از طلاب که قبلا آثار قبلی را مطالعه کرده بودند، ارائه کردم؛ که متاسفانه فرصت تهیه پاورپوینت برای آنها نشد؛ ولی فایل صوتی آنها را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.

چندی قبل به دلایلی (عمدتا دلایل غیر معرفتی!) قرار شد که سیر مطالعاتی برای طلاب، به جای کتاب‌های بینش مطهر، بر اساس کتاب‌های انتشارات صدرا انجام شود[۱] و از پاییز ۱۳۹۹ به دعوت معاونت تهذیب حوزه، قرار شد تدریس کتابها بر اساس آثار منتشر شده توسط انتشارات صدرا به صورت فایل‌های تصویری ارائه شود که بتدریج در حال ضبط و بارگذاری آنها هستند که با اجازه آنها به نشر آنها در فضای عمومی هم اقدام خواهد شد (این کار به خاطر برنامه‌ای که برای بنده پیش آمدم در ابتدای زمستان ۱۳۹۹ متوقف شد و فعلا آن دسته از فایلها که ارائه شده در جدول زیر به صورت هایپرلینک تقدیم می‌شود). برای اینکه دانلود و استفاده راحت‌تر باشد، فایلها در حدود ۲۰ دقیقه ضبط شده؛ و از این رو هرکتابی غالبا در بیش از یک فایل ارائه شده؛ و در ادامه جدول سیر مطالعاتی مذکور تقدیم می‌شود و هر فایلی که آماده شد روی قسمت آبی مقابل آن کلیک کنید تا به فایل مربوطه دسترسی پیدا کنید. ان شاءالله موارد دیگری که ضبط شده هم بزودی در محل مربوطه بارگذاری خواهد شد.

چون این کار فوق ناتمام ماند برخی از بحثهای دیگر را بر اساس تدریسهای دیگر اضافه کردم:

در سال ۱۳۹۸ کتابهای جهان‌بینی توحیدی، انسان و سرنوشت، عدل الهی و حیات جاوید در جمع طلاب مشهد تدریس کردم که در ادامه اضافه شد.

در سال ۱۴۰۳ در جمع طلاب مدرسه امام مهدی مشهد برخی آثار را بر مبنای بینش مطهر تدریس کردم که اشتراکات فراوانی با سیر انتشارات صدرا دارد که آنها را در فهرست زیر اضافه کردم و در قسمت گفتارهای ارائه شده از جدول زیر، اسم کتاب در سیر بینش مطهر را نوشتم. برخی موارد هم در قسمت کتابهای تکمیلی است. این جلسات حدود ۲ ساعت یا اندکی کمتر یا بیشتر است.

ادامه مطلب بحث و بررسی آثار شهید مطهری ۳→

بازدیدها: ۱۲۱۳

بسم الله الرحمن الرحیم

دبیرخانه ملی دین و حکمرانی با همکاری کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی سلسله جلساتی را با عنوان نشست‌های راهبردی دین و قانون‌گذاری برگزار کرده است؛ که در هشتمین نشست سخنرانی‌ای ارائه کردم ناظر به اقتضائات قانون‌گذاری برای نظام خانواده.

ادعای اصلی این است که در اسلام نظام خانواده با سایر نظامات اجتماعی تفاوت بنیادینی دارد و هدف اولیه قانون در عرصه خانواده «تحقق مودت و رحمت» است؛ و تحقق «عدالت» صرفا برای جایی است که آن هدف اولیه تامین نشود؛ برخلاف نظامات اجتماعی که تحقق عدالت در آنها هدف اصلی است. عدالت با تثبیت حد و مرزها حاصل می‌شود، اما مودت و رحمت با برداشتن حد و مرزها؛ و اینها اقتضائات متفاوتی را در طراحی و وضع قوانین پیش می‌آورد که در الگوهای غربی اصلا وجود ندارد. متاسفانه چون خوانش قوانین اسلامی در کشور ما تحت هژمونی مدل غربی رخ می‌دهد همان قوانین هم دچار کارکرد معکوس می‌شود که نمونه‌اش را در قوانین ناظر به مهریه در کشور مشاهده می‌کنیم که به جای اینکه عاملی بر تقویت پیوندهای خانوادگی باشد موجب تخریب پیوندهای خانوادگی شده است.

در این نشست که روز سه‌شنبه ۷ بهمن ماه ۱۳۹۹ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد حدود ۱ ساعت دیدگاهی مطرح کردم که فهرست آن را در پاورپوینت ضمیمه می‌توانید ملاحظه کنید) و ادامه جلسه به پرسش و پاسخ گذشت.

دانلود فایل صوتی این نشست

بازدیدها: ۳۶۱

بسم الله الرحمن الرحیم

چندی پیش از طرف برخی از دانشجویان فعال در دارالقرآن الکریم دانشگاه امام صادق علیه السلام جلسه‌ای دعوت شدم برای بحث درباره اعجاز قرآن.

در واقع شخصی به نام آقای محمد علی میرباقری جزوه‌ای در نقد اعجاز قرآن نوشته بود و آن بهانه‌ای شد برای طرح بحث اعجاز و پاسخ به نقدهای ایشان و اگر شد مناظره‌ای بین بنده و ایشان؛ که بحث بنده به صورت وبیناری برگزار شد و فایل آن همان زمان در کانال دارالقرآن مذکور در شبکه اجتماعی «بله» به آدرس https://ble.im/quranisu منتشر شد و بعد از مدتی زحمت پیاده کردن فایل صوتی را نیز خود دانشجویان دارالقرآن متقبل شدند و در همان کانال بارگذاری کردند. (قبل از جلسه بنده یکی از اساتید دانشگاه به نام دکتر ذوقی بحثی داشتند و بعد از بحث بنده هم آقای میرباقری آمدند و در یک جلسه مواضع خود را دوباره شرح دادند که چون در شرح مواضع ایشان عملا هیچ پاسخی به پاسخهای بنده داده نشد دیگر بنده ضرورتی برای برگزاری جلسه مناظره ندیدم. ارجاعاتی که در فایل به این دو بزرگوار می‌شود از این باب است)

دریافت فایل پاورپوینت جلسه تاملی در معجزه بودن قرآن کریم

دربافت فایل صوتی تاملی در معجزه‌بودن قرآن کریم

دریافت فایل متنی تاملی در معجزه بودن قرآن کریم (PDF مطابق با اسلایدهای ارائه شده در جلسه)

ادامه مطلب تأملی در معجزه بودن قرآن کریم→

بازدیدها: ۷۲

بسم الله الرحمن الرحیم

روز چهارشنبه ۱ مرداد ۱۳۹۹ ساعت ۲۲ به پیشنهاد موسسه خاتم (خانواده اسلامی و تربیت معنوی) بحث زنده‌ای در فضای اینستاگرام خواهم داشت درباره فلسفه خانواده

از طریق لینک زیر می‌توانید وارد شوید:

https://instagram.com/ifstngo?igshid=neyg91az7azz

بازدیدها: ۴۳۸

بسم الله الرحمن الرحیم

از آنجا که امروزه ظاهراً فمینیسم است که مهمترین مدافع نقش‌آفرینی زن در اجتماع قلمداد می‌شود، گام اول در ترسیم الگوی مطلوب از حضور و نقش‌آفرینی اجتماعی زن این است که با تصویر صحیح میدان بازی، در دام الگوی «نا-مرد سالارانه» غربی نیفتیم؛
این مطلبی بود که چندی پیش در سخنرانی‌ای با عنوان زن یا نا-مرد، مساله این است! بدان پرداختم.

گام دوم، ارائه تصویر اسلامی است؛
و برای اینکه از مواجهه سلیقه‌ای اجتناب شود باید با اصل قرار دادن محکمات، این مساله متشابه را حل کرد.

بدین منظور نشستی در روز اول ماه مبارک رمضان ۱۴۴۰ (۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۸) در مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران در قم برگزار شد، و از آنجا که جمع حاضر، در جریان بحث قبل بود، محور این جلسه، ادامه بحث مذکور قرار داده شد ودر فرصت مذکور عمدتا به بیان ابعاد سلبی تصویر اسلامی (یعنی چارچوبها و محدوده هایی که در طراحی این نقش‌آفرینی باید رعایت کرد) بسنده شد؛ هرچند اشاره بسیار مختصری شد به ابعاد ایجابی؛ تا ان شاء الله در فرصتی دیگر بحث تفصیلی از ابعاد ایجابی آن نیز مطرح شود.

دانلود فایل صوتی نقش آفرینی اجتماعی زن

بازدیدها: ۳۶۹