مناظره درباره «حجاب شرعی» + فایل صوتی و پاورپوینت + فیلم

بسم الله الرحمن الرحیم

آقای ترکاشوند چند سال قبل کتابی نوشت به نام «حجاب شرعی در عصر پیامبر ص» که بنده نیز چند سال در همین سایت به ایشان در قالب مقاله‌ای پاسخ دادم (اینجا) و بعدا عزیزانی در نشر سدید به انتشار آن به صورت یک کتاب اقدام کردند.

پاییز امسال دوستانی در دانشگاه شریف (مدرسه آزادفکری) پیشنهاد مناظره با ایشان را مطرح کردند و من به علت کثرت اشتغالات وعده به زمستان دادم و به من خبر دادند ایشان هم پذیرفته است. در زمستان ابتدا عده‌ای از دانشجویان انجمن اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران پیگیر برگزاری این مناظره شدند و سپس عزیزان دانشگاه شریف؛ اما در هر دو مورد، جناب ترکاشوند نهایتا سر باز زدند.

چندی پیش موسسه فهیم در قم پیگیر برگزاری این جلسه شد و ایشان هم نهایتا پذیرفتند و روز چهارشنبه (۲۳ اسفند ۱۳۹۶) در این موسسه مناظره‌ای در این زمینه بین بنده و ایشان انجام شود که مسؤولان موسسه وعده داده‌اند که برنامه ابتدا به صورت آنلاین و بعدا نیز فایل تصویری جلسه از طریق وب سایت موسسه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

فایل صوتی مناظره

پاورپوینت مورد استفاده در جلسه مناظره

اخیرا مطلع شدم «سیمافکر» فیلم مناظره را در سایت خود قرار داده است از اینجا می‌توانید وارد سایت سیمافکر شوید و آن را دانلود کنید.

توضیح تکمیلی:

ادامه مطلب مناظره درباره «حجاب شرعی» + فایل صوتی و پاورپوینت + فیلم

بازدیدها: ۲۶۴۶

برچسب «حجاب اجباری»؟! + گفتگوی انتقادی

بسم الله الرحمن الرحیم

مدتی است در جامعه ما بحث درباره قانون حجاب مطرح شده، و برخی با عنوان «حجاب اجباری» به مخالفت با «قانون حجاب» به عنوان یکی از قوانین مدنی این کشور می‌پردازند.
نمونه‌ای از این مقالات، مقاله جناب آقای علی زمانیان است با عنوان «ایده حجاب اجباری، تاملي منتقدانه در استدلال موافقان و مخالفان حجابِ اجباري». که از طریق لینک زیر می‌توانید متن کامل آن را در کانال ایشان ملاحظه کنید
https://t.me/kherade_montaghed/284

و البته گزارش مختصرتری از آن در وبلاگ ایشان آمده است (اینجا)

ایشان در این مقاله افراد درگیر در این بحث را در دو گروه موافقان و مخالفان «حجابِ اجباري» قرار می‌دهند و ابتدا دلایل مخالفان را (که خودشان یکی از این افرادند) برمی‌شمرند؛ سپس از منظر خود، بازخوانی‌ای از دلایل طرفداران حجاب اجباری انجام داده، آن ادله را نقد می‌کنند.
اما مقاله ایشان از دو نقطه ضعف اساسی رنج می‌برد:
1) با گذاشتن برچسبی به نام «اجبار»، هر قانونی را می‌توان در نظر عموم مذموم جلوه داد؛ و استدلال‌های ایشان را برای رد هر قانون ساده‌ای که عرف عقلا در ضرورت آن تردیدی ندارد (مانند «محدودیت سرعت در رانندگی») هم می‌توان به کار گرفت! و ایشان به جای نقد «قانون الزامی حجاب در ایران» در واقع، هرگونه الزام ناشی از هر قانونی را زیر سوال برده‌اند!
2) هر قانونی ملاحظات متعددی را در نظر می‌گیرد، و برای قضاوت درباره آن، باید همه آن ملاحظات را با هم در نظر گرفت؛ و نگاه «صفر و یک»ی برای قضاوت در مورد یک قانون اجتماعی، اگر برای نزاع‌های ژورنالیستی به کار آید، گره‌ای از کار کسانی که دغدغه بهبود وضع جامعه را دارند، نمی‌گشاید.

در این یادداشت به نقد دیدگاه ایشان و تبیین صحیح صورت مساله پرداخته‌ام.

دریافت به صورت فایل PDF

قرار بود ابتدا به همت انجمن اسلامی مناظره‌ای با جناب آقای زمانیان در سالن دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران داشته باشیم؛ اما ایشان از جلسه عمومی منصرف شدند و قرار شد گفتگویی انتقادی در اتاق انجمن اسلامی برگزار شود که فایل آن هم به پیوست تقدیم می‌شود

فایل صوتی گفتگوی انتقادی سوزنچی و زمانیان درباره حجاب اجباری

گزارشی از این گفتگوی انتقادی هم در سایت اجتهاد ارائه شده است که از اینجا می‌توانید آن را مطالعه کنید.

اما متن مقاله‌ای که در نقد آقای زمانیان نوشته بودم:

ادامه مطلب برچسب «حجاب اجباری»؟! + گفتگوی انتقادی

بازدیدها: ۱۲۳۷

بحثی در امکان ارائه «نظام فکری» شهید مطهری!

بسم الله الرحمن الرحیم

بنده سالهاست در راه‌اندازی و ارائه مباحث شهید مطهری در دوره‌های مطالعاتی مشارکت داشته‌ام و همواره می‌گفتم: شهید مطهری به ما کمک می‌کند که به یک نظام فکری منسجم دست یابیم. چندی پیش عده‌ای از دوستان که در زمینه خاصی به پژوهش مشغولند درخواست کردند که «نظام فکری شهید مطهری» را در یک یا چند جلسه برایشان بیان کنم.

تامل در این موضوع که چه مطالبی را می‌توان به عنوان «ـنظام فکری» شهید مطهری مطرح کرد، مرا به تاملی در این زمینه کشاند که:

آیا اساساً در مورد متفکران دینی‌ای مانند شهید مطهری می‌توانیم از «ارائه نظام فکری» آنها سخن بگوییم؟

آیا نظام فکری دادن شهید مطهری به کسی که آثارش را با جدیت مطالعه می‌کند به این معناست که می‌توان عده‌ای از گزاره‌های او را به عنوان یک نظام فکری در کنار هم گذاشت و در اختیار دیگران قرار داد؟

آیا وقتی بخواهیم به طور درجه ۲ به اندیشه‌های امثال شهید مطهری نظر کنیم، باید از «روش‌شناسی اندیشه‌های او» سخن بگوییم یا از «نظام معرفتی او»؟

فایل زیر سخنانی است که امروز (پنج‌شنبه ۱۳۹۶/۱۱/۱۹) در جمع پژوهشگران مذکور در این زمینه مطرح نمودم.

امکان «نظام فکری» شهید مطهری

بازدیدها: ۶۰۵

تاملی در حکایت اصحاب کهف در قرآن کریم

بسم الله الرحمن الرحیم

خداوند توفیقی داد و مدتی است در کانال «یک آیه در روز» بحث سوره کهف را تعقیب می‌کنم. چند روز پیش به پایان حکایت اصحاب کهف رسیدم و مروری بر این حکایت کردم و امروز (پنج‌شنبه ۱۳۹۶/۹/۱۶) فرصتی دست داد که بعد از مراسم زیارت عاشورا در مسجد دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، این مرور را برای جمعی از مومنان ارائه کنم.

علاوه بر دانلود فایل سخنرانی این جلسه (اینجا) و مرور متن زیر (خلاصه بحث)، متن کامل این بحث‌ها را می‌توانید در سایت «یک آیه در روز» yekaye.ir تعقیب کنید.

ادامه مطلب تاملی در حکایت اصحاب کهف در قرآن کریم

بازدیدها: ۸۹۶

تأملی در دینداری ما

بسم االه الرحمن الرحیم

میلاد سراسر نورِ پیامبر خوبی‌ها، حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله و سلم؛ و سلاله پاکش، امام زیبایی‌ها، حضرت جعفر بن محمد الصادق سلام الله علیه بر همه مسلمانان جهان مبارک باد

به این مناسبت در شب میلاد بحثی در دانشگاه تربیت مدرس تهران داشتم که تاملی بود در دینداری ما و نسبتی که با پیامبر ص و امام ع برقرار می‌کنیم که فایل صوتی‌اش در ادامه تقدیم می‌شود.

فایل صوتی سخنرانی تاملی در دینداری

بازدیدها: ۸۱۶

شرح دعای زمان غیبت امام زمان ع

در همان اوایل غیبت صغری، امام زمان ع در توقیعی دعایی را در اختیار شیعیان قرار دادند که به «دعای در زمان غیبت» معروف شده است.

عده‌ای از دوستان از چندی قبل بنا گذاشته‌اند که هر جمعه اول ماه قمری در منزل یکی از دوستان گرد هم آیند و این دعا را زمزمه کنند. پیشنهاد دادند که مناسب است شرحی بر این دعا گفته شود.

از روز جمعه ۱۳۹۶/۹/۴ برابر با ۵ ربیع‌الاول ۱۴۳۹ اولین جلسه شرح این دعا برگزار شد که عمدتا به معرفی اصل دعا و نگاهی کلی به آن گذشت و اندکی درباره عبارت اول آن توضیح داده شد.

فایل‌های صوتی جلسات با گزیده‌ای از یادداشت‌های برخی جلسات به همراه متن کامل دعا در ادامه تقدیم می‌شود.

فایل صوتی جلسه اول

فایل صوتی جلسه دوم

فایل صوتی جلسه سوم

فایل صوتی جلسه چهارم

فایل صوتی جلسه پنجم

لازم به ذکر است که این بحث به دلایلی نیمه تمام ماند و بیش از ۵ جلسه برگزار نشد.

ادامه مطلب شرح دعای زمان غیبت امام زمان ع

بازدیدها: ۱۲۵۱

درس انسان شناسی اسلامی (جدید)

بسم الله الرحمن الرحیم

امسال (سال تحصیلی ۹۶-۹۷) چهارمین سالی است که تدریس درسی با عنوان انسان شناسی اسلامی را در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه باقرالعلوم (که اغلب دانشجویان دارای سابقه طلبگی می باشند) عهده دار شده ام. بحثهای آنتروپولوژی غربیها با اغلب بحثهایی که با عنوان انسان شناسی اسلامی نوشته شده بسیار تفاوت دارند و در این درسها می کوشم با پرهیز از گرته برداری و تقلید، نسبتی بین این دو حوزه برقرار کنم.

فایلهای صوتی جلسات در سامانه آموزش مجازی دانشگاه بارگذاری می‌شود و مشاهده آن برای عموم آزاد است؛ اما مشارکت در آن فقط برای دانشجویان درس ممکن است. برای ورود به آن از اینجا اقدام کنید و در صورتی که درباره مباحث آن مطلبی داشتید می‌توانید در قسمت دیدگاه همین صفحه مطلبتان را منعکس کنید.

فایلهای این درس در سالهای قبل هم در این سامانه بارگذاری شده بود (اینجا) اما تلاشم بر این بوده که بحثها تا حد امکان تکرار آن مباحث نباشد بلکه عرصه‌های جدیدی برای بحث گشوده شود.

بازدیدها: ۵۳۴

درس فلسفه غرب و فلسفه علم

در سال تحصیلی‌ای که در پیش داریم (نیمسال اول ۹۶-۹۷) درسی به نام «فلسفه غرب» برای دانشجویان ارشد رشته فلسفه علوم اجتماعی در دانشگاه باقرالعلوم ع دارم. در این درس پس از مرور سریعی بر آراء یونان باستان، محور اصلی بحث از دکارت تا کانت و هگل قرار خواهد بود و بعد از آن به سراغ فلسفه علم می‌رویم ان‌شاءالله

منبع اصلی درس فلسفه غرب کتاب «تاریخ مختصر فلسفه جدید» نوشته راجر اسکروتن (ترجمه اسماعیل سعادتی خمسه، انتشارات حکمت) خواهد بود؛ هرچند بحث فقط شرح متن نیست و تلاش می‌شود با ملاحظات کاربردی در حوزه مباحث فلسفه علوم اجتماعی باشد. کتاب مذکور نایاب بود اما مدتی است تجدید چاپ شده است.

برای درس فلسفه علم، متن معینی را قرار نداده‌ام. عمدتا به دو کتاب «چیستی علم» چالمرز و «فلسفه علم در قرن بیستم» گیلیس ارجاع می‌دهم اما بسیاری از بحثها خارج از این دو کتاب است. حال و هوایی از بحثهای اینجا را در بخش اول کتاب «علم دینی، معنا امکان و راهکارهای تحقق آن» می‌توانید بیابید.

فایلهای صوتی جلسات در سامانه آموزش مجازی دانشگاه بارگذاری می‌شود و مشاهده آن برای عموم آزاد است؛ اما مشارکت در آن فقط برای دانشجویان درس ممکن است. برای ورود به آن از اینجا اقدام کنید و در صورتی که درباره مباحث آن مطلبی داشتید می‌توانید در قسمت دیدگاه همین صفحه مطلبتان را منعکس کنید.

 

بازدیدها: ۱۰۰۲

میزگردی با حضور پروفسور لاتور و دکتر حسین‌زاده

از چند ماه قبل به بنده اطلاع دادند که قرار است در اواخر فروردین سال ۱۳۹۶ پروفسور برونو لاتور به ایران بیاید و قرار شد برای میزگردی که با حضور ایشان قرار است تشکیل شود بنده هم حضور داشته باشم. از ایشان جز دو سه ترجمه با ضعف‌های فراوان کار چندانی در ایران ترجمه نشده و در چند ماه گذشته وقت زیادی برای آشنایی با آراء و افکار ایشان، بویژه نظریه کنشگر-شبکه صرف کردم. جلسه در ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ برگزار شد ولی همان طور که پیش‌بینی می‌کردم تفاهم در جلسه آن طور که انتظار می‌رفت پیش نرفت. بنده برای اینکه امکان تفاهم بیشتر شود مطالبی که می‌خواستم بگویم را نوشتم و داده بودنم که قبلا ترجمه شود تا ترجمه دقیقی به ایشان برسد.

قسمت تاسف‌بارتر واقعه این بود که جلسه با تاخیر و حدود ساعت ۱۰ شروع شد و قرار بود تا ساعت ۱۲ ادامه یابد؛ با این حال بعد از اینکه بنده و دکتر حسین زاده مطالبمان را عرض کردیم و ایشان نکاتی گفت و آقای حسین‌زاده یکی دو بار به بحث با ایشان پرداخت، یکدفعه و بدون هماهنگی قبلی با بنده، در ساعت ۱۱ اعلام کردند که وقت تمام است چون برای ایشان برنامه دیدن با یکی از شخصیتهای قم را گذاشته‌اند! و حتی اجازه ندادند در حد ۵ دقیقه بنده توضیحی درباره نظرم و مطالب آقای لاتور بدهم؛ و در حالی که بنده حتی یک جمله در پاسخ مطالب ایشان نگفته بودم ختم جلسه را اعلام کردند!

بنده با کثرت اشتغالاتم چون گفتگو با چنین شخصیتی را مفید می‌دانستم چند ماه همه کارهایم را تحت‌الشعاع مطالعه آثار ایشان قرار دادم؛ و به همین سادگی، این گفتگو عملا منتفی شد!

فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا در ش ۲۲ گزارش نسبتا کاملی از این جلسه را با عنوان «مواجهه با اشیا؛مناظره علمی پیرامون نظریه کنشگرشبکه» منتشر کرده است که البته آخرین فراز پاسخ آقای حسین‌زاده را به اشتباها اسم بنده ثبت نموده؛ و گزارش مختصری از این جلسه نیز در خبرگزاری مهر (اینجا) آمده است که چون متن سخنان من را خبرگزاری مهر عینا آورده به همان بسنده می‌کنم.

بازدیدها: ۲۶۲

شرح زیارت آل‌یس

بسم الله الرحمن الرحیم

دهه محرم امسال (سال۱۴۳۹ قمری، ۱۳۹۶ شمسی) توفیق حضور در بندرعباس را داشتم. یکی از برنامه هایم سخنرانی صبح‌ها بعد از قرائت زیارت عاشورا، در منزل حاج آقای شریفی بود، که ایشان از مبارزان قبل از انقلاب، و بزرگان و سرشناسان بندرعباس هستند.
در مجلس صبح‌ها چند سال پیش به شرح زیارت عاشورا پرداخته بودم و امسال موضوع بحث را شرح زیارت آل‌یس قرار داده‌ام؛ زیرا
▪️ شروع دهه محرم امسال از جمعه بود، و جمعه نسبتی جدی با امام زمان ع دارد.
▪️از مهمترین ثمرات قیام امام حسین ع آموزش شیعیان است که چگونه می‌توان در رکاب امام زمان خویش بود؛ پیوند عمیق بین امام حسین و امام زمان ع هرچه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، اهمیت و کاربردی بودن برپایی عزای حسینی، بهتر درک می‌شود.

ادامه مطلب شرح زیارت آل‌یس

بازدیدها: ۱۵۳۵

بازخوانی کارکرد نفاق در ایجاد واقعه عاشورا با مروری بر سوره احزاب

بسم الله الرحمن الرحیم

دهه محرم امسال (سال۱۴۳۹ قمری، ۱۳۹۶ شمسی) توفیق حضور در بندرعباس را داشتم. یکی از برنامه هایم سخنرانی شبها در هیأت انتظار بود، که امسال برنامه‌شان در مسجد دانشگاه آزاد بندرعباس برگزار شد

موضوع این برنامه را تفسیر سوره احزاب قرار داده‌ام، به چند دلیل:
▪️ همان گونه که قرآن و عترت از هم جدایی‌ناپذیرند، ما نیز در منابر حسینی، بکوشیم یاد امام حسین ع را در فضای تعالیم قرآن زنده کنیم.
▪️ سوره احزاب از سوره‌های مدنی است که بشدت مسائل مورد نیاز جامعه دینی در آنها آمده است.
▪️به نظر حقیر سوره احزاب دقیقا سراغ همان مشکلاتی در جامعه دینی رفته است که بی‌توجهی به آنها بود که شهادت امام حسین ع به دست عده‌ای از مسلمانان را رقم زد. آن مشکل رسوخ نفاق در جامعه دینی است. نفاق ابتدا خیلی آرام آرام وارد می شود اما کم کم کار به جایی می رسد که منافق از همین امت لشکری فراهم می آورد و امام حسین ع را به شهادت می رساند. سوره احزاب از سوره هایی است که به نظر می رسد منطق منافق را برملا کرده و چگونگی رسوخ آن در عرصه های مختلف جامعه دینی را نشان می دهد.

ادامه مطلب بازخوانی کارکرد نفاق در ایجاد واقعه عاشورا با مروری بر سوره احزاب

بازدیدها: ۱۱۳۵

تاملاتی درباره نظام آموزش و پرورش وارداتی

 بسم الله الرحمن الرحیم

تردیدی نیست که نظام آموزش و پرورش در کشور ما یک نظام وارداتی است و برگرفته از نظام‌های آموزش و پرورش غربی است. به نظر می‌رسد تعبیر «آموزش و پرورش» که معادل «تعلیم و تربیت» است بار معنایی مثبتی را در ذهن ما رقم زده که ما را از بسیاری از عوارض این نظام غافل نموده، و انتظاراتی را در ما رقم زده که اصلا قرار نبوده که این نظام آن انتظارات را تعقیب کند.

در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۹۶ در همایش «حیات طیبه» که برای جمعی از دانشجویان نخبه دانشگاه‌های فرهنگیان سراسر کشور در مشهد برگزار شد، در دو جلسه  به موضوع فوق پرداختم که جلسه اول، کوشیدم جایگاه این نظام را در پازل مدرنیته شرح دهم و جلسه دوم به توضیحات پراکنده‌ای درباره برخی مولفه‌های انسان‌شناسی این نظام و پرسش و پاسخ گذشت که فایل دو جلسه تقدیم می‌شود

فایل صوتی جلسه اول (اصلی)

فایل صوتی جلسه دوم (تکمیلی و پرسش و پاسخ)

بازدیدها: ۶۳۴

اشتباهی در فهم یک روایت مربوط به “حجاب”

دیروز در تدبرهای روزانه‌ام متوجه شدم روایتی که درباره «دستور پیامبر به زنانش برای حجاب از نابینا» معروف شده، اساساً بر اساس یک سوءتفاهم چنین معروف شده است و به خاطر اشتراک لفظی کلمه حجاب این سوءتفاهم پدید آمده است:

روایت این است:

عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ كُنْتُ عِنْدَ النَّبِيِّ ص وَ عِنْدَهُ مَيْمُونَةُ فَأَقْبَلَ ابْنُ أُمِّ مَكْتُومٍ وَ ذَلِكَ بَعْدَ أَنْ أُمِرَ بِالْحِجَابِ فَقَالَ احْتَجِبَا فَقُلْنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ لَيْسَ أَعْمَى لَا يُبْصِرُنَا فَقَالَ أَ فَعَمْيَاوَانِ أَنْتُمَا أَ لَسْتُمَا تُبْصِرَانِهِ.

ادامه مطلب اشتباهی در فهم یک روایت مربوط به “حجاب”

بازدیدها: ۱۱۲۸

چالش‌های انسان‌شناسی علوم انسانی مدرن

بسم الله الرحمن الرحیم

بیناد علوم انسانی و اجتماعی مدرن بر درک خاصی است که از انسان دارند. اغلب کتبی که با نام انسان‌شناسی از منظر اسلام نوشته شده، به مسائلی توجه کرده (مانند وجود روح، تجرد نفس و …)‌که البته به خودی خود مسائل خوبی است اما انسان در مواجهه با آراء غربیان متوجه نمی‌شود که اینها چه ربطی با آن بحثها دارد.

در ۵ شهریور ۱۳۹۶ در جمع طلاب و دانشجویان رشته‌های مرتبط با علوم اجتماعی در دوره آموزشی مفتاح،  بحثی مطرح کردم در زمینه مسائل بنیادین انسان‌شناسی در مواجهه با علوم انسانی غربی. در این جلسه در حد طرح سوال، تلاش شده بین برخی از بحثهای انسان‌شناسی ما که ربطی با مبانی انسان‌شناسی غربیها دارد ناظر به بحثهای آنها مطرح شود. با اینکه برخی بر این باورند که ترجمه آنتروپولوژی به انسان‌شناسی ترجمه خوبی نیست، اما به نظر حقیر، بحثهای آنتروپولوژی بخوبی پشتوانه‌های تلقی دوره مدرن از انسان را می‌تواند برملا کند و اگر مساله‌های آنتروپولژی را درست بفهمیم، می‌توانیم دریابیم که کدام از بحثهای انسان‌شناسی ما با بحثهای غربی‌ها قابل مقایسه است و می‌توان با یکی دیگری را نقد کرد.

به پیشنهاد شرکت‌کنندگان جلسه دومی هم برای شرح بیشتر مطلب در حدود یک هفته بعد تشکیل شد که متاسفانه اواخر آن ضبط نشده است.

فایل صوتی جلسه اول

فایل صوتی جلسه دوم

بازدیدها: ۱۱۷۱

“تاریخ” و مساله علم دینی

بسم الله الرحمن الرحیم

آیا «علم دینی» در ساحت علم تاریخ هم ممکن است؟

تردیدی نیست که معنایی از «تاریخ اسلامی» داریم و آن گزارشات تاریخی درباره دوره اسلامی است. اما آیا علم تاریخ هم ممکن است اسلامی و غیراسلامی داشته باشد؟

فایل زیر سخنرانی‌ای است که در این زمینه در دوره آموزشی مفتاح در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۹۶ برای طلبه‌ها و دانشجویان ارشد تاریخ ارائه شد.

فایل صوتی

بازدیدها: ۸۰۲

زن در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

پنج شنبه ۵ مرداد ۱۳۹۶ در حوزه علمیه حضرت خدیجه در مشهد در جمع تعدادی از خانم‌های طلبه و دانشگاهی، بحثی مطرح شد درباره «زن در اسلام از دیدگاه اندیشمندان معاصر با تاکید بر آراء علامه طباطبایی، شهید مطهری»

مساله اصلی‌ای که این چند ساله ذهن مرا درگیر کرده است، این است که قرار گرفتن در فضای فکر مدرن، تحلیل ما از مساله خانواده، و به تبع آن، مسائل مربوط به زن و مرد را به بیراهه کشانده است.

در این دو جلسه سعی شد با استفاده از آموزه‌های اسلام، تصویری از جایگاه و نقش زن ارائه شود که بتواند بین واقع‌بینی و آرمان‌گرایی جمع کند و پاسخگوی بسیاری از شبهات مربوطه (از جمله آیه فاضربوهن! تعدد زوجات، و …) باشد؛ شبه‌حق‌هایی که تنها و تنها به خاطر اینکه نسخه اصلی حق را نمی‌شناسیم میدان برای جولان پیدا کرده‌اند.

نیازی به تاکید ندارد که ایده‌های اصلی این بحث را بیش و پیش از همه مدیون شهید مطهری هستم.

فایل صوتی جلسه اول

فایل صوتی جلسه دوم

بازدیدها: ۴۰۴

عید غدیر، مهمترین آزمون برای تثبیت جامعه دینی

بسم الله الرحمن الرحیم

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوِلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الأَئِمَّةِ عليهم السلام‏

خدا هر پیامبری که فرستاد امت را به اطاعت از او فراخواند (نساء/۶۴)؛ و تا امتی این رهبری الهی را نپذیرفت، جامعه دینی تأسیس نشد. بدین سان قرنها گذشت و امثال نوح و ابراهیم و لوط و هود و صالح و شعیب علیهم‌السلام آمدند و رفتند و جوامع آنها با عذاب الهی برچیده شد.

اولین امتی که به رهبریِ یک پیامبر الهی لبیک گفت، بنی‌اسرائیل بود، و شاید از این زمان بود که خداوند تثبیت امامت در جامعه دینی را جدی کرد: موسی ع حتی برای چند روز که نبود، هارون ع را گذاشت، و سلسله پیامبران متصل در یک امت، که همگی رهبران الهیِ آن امت بودند، با بنی‌اسرائیل آغاز گشت؛ و علی‌رغم همه کژی‌ها و ناسازگاری‌ها، خدا پیاپی برای آنان پیامبری به امامت می‌فرستاد؛ اما نهایتا این امت، که زمانی به خاطر پیروی از رهبری پیامبرانشان، «امت برگزیده»‌ بودند (بقره/۴۷ و ۱۲۲) بقدری کج‌راهه رفتند که توسط پیامبران خودشان لعنت شدند (مائده/۷۸)!

و تقدیر چنین بود که این بار جامعه دینی در نقطه دیگری از عالَم و با پیامبری جهانی تاسیس گردد.

پیامبر اسلام ص دعوتش را از مکه آغاز کرد، اما این مردم مدینة‌النبی بودند که به عنوان یک امت، رهبری او را پذیرفتند و تأسیس جامعه اسلامی را رقم زدند؛ و او هم، پس از راه‌اندازی جامعه دینی، حتی برای چند روز نبودنش، جانشین می‌گذاشت.

او که همه هستی خود را خرج هدایت مردم کرده بود، بعد از بارها تاکید، نهایتا در چنین روز شریفی، در جهانی‌ترین گردهمایی مسلمانان، اعلام کرد هرکس امامت و ولایت مرا پذیرفته، این علی ع مولای اوست؛ و این گونه بود که، به پیش‌بینیِ خود پیامبر ص، یکبار دیگر داستان بنی‌اسرائیل، اما این بار نه در سطح یک قوم خاص، بلکه برای کل جهان آغاز شد!

ادامه مطلب عید غدیر، مهمترین آزمون برای تثبیت جامعه دینی

بازدیدها: ۱۱۹۹

سخنی با برادرم، حاج میثم مطیعی

بسم الله الرحمن الرحیم

دو روز پیش از عید سعید فطر، در تاملات قرآنی روزانه‌ام به این آیه رسیدم:

«وَ اصْبِرْ عَلی‏ ما يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَميلاً» (مزمل/۱۰)

«بر آنچه می‌گویند شکیبا باش و از آنان به شیوه‌ای زیبنده دوری گزین»

و مضمون یکی از نکاتی که همان روز نوشتم، این بود:

«کسی که وظیفه بیان حق و حقیقت در جامعه را برعهده می‌گیرد، باید خود را برای سخنان ناروا، زخم‌زبان‌ها، زیر بار حق نرفتن‌ها، و طعنه و کنایه‌ها آماده کند؛ و وقتی هم می‌خواهد به آنها بی‌اعتنایی کند همین بی‌اعتنایی‌اش را هم به نحوی زیبنده انجام دهد.»

از تو جز این انتظار نداشتم؛

اما در تعجبم از کسانی است که ژست انتقادپذیری و فریادشان در آزادی بیان، چشم مَلَک را خیره، و گوش فلک را کر کرده، اما سخنان تو را که در کمال ادب، و بر واضحات انگشت گذاشتی، تاب نمی‌آورند:

برخی تو را به خاطر دفاعت از کوخ‌نشینان به پیروی از «مارکسیسم» متهم می‌کنند؛

برخی به مصداق «يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِم‏» (هر فریادی را علیه خود می‌پندارند؛ منافقون/۴)، حتی فریاد تو بر «کاخ‌نشینی» را هم به منتخب خود تطبیق می‌دهند؛

و برخی …

یکبار دیگر تندترین عبارات شعر حماسی‌ات را، که آن را توهینی بزرگ به خود تلقی کرده‌ و از ضرورت عذرخواهی به خاطرش سخن گفته‌اند، زمزمه می‌کنم، تا نکته‌بینان دریابند که آنان چگونه «هر فریادی را علیه خود می‌پندارند»؛ و تحمل این غوغاسالاران در انتقادپذیری تا کجاست!

ادامه مطلب سخنی با برادرم، حاج میثم مطیعی

بازدیدها: ۶۹۱

راهپیمایی روز قدس در قرآن کریم!

بسم الله الرحمن الرحیم

برخی گمان می‌کنند مساله راهپیمایی هیچ ربطی به دین و دینداری و آخرت انسانها ندارد؛

در حالی که کنار هم گذاشتن دو آیه قرآن کریم نشان می‌دهد:

 نه‌تنها مقاومت مردم  فلسطین در برابر رژیم غاصب صهیونیستی ثواب عظیمی دارد،

 بلکه حضور در این راهپیمایی و برداشتن هر قدم در این راهپیمایی یک عمل صالح محسوب می‌شود:

۱. آن دسته از «اهل کتاب» (= یهودیان و مسیحیان) که دشمن اسلام‌اند «کافر»ند (بقره/۱۰۵)، و در این میان، شدیدترین دشمنی را یهودیان دارند (أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَهً لِّلَّذِینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ؛ مائده/۸۲).

۲. نه‌تنها به ازای تحمل هر سختی‌ در راه خدا (مَخْمَصَهٌ فِی سَبِیلِ اللّهِ)، بلکه به ازای هر قدمی که خشم «کافران» را برمی‌انگیزاند (یَطَؤُونَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ)، عمل صالحی برایتان ثبت می‌شود. (توبه/۱۲۰)

 بی‌تردید،

امروزه مردم مظلوم و مقاوم فلسطین را می‌توان مصداق کسانی دانست که «به خاطر خدا در مخمصه قرار گرفته‌اند»؛ و

 قدم برداشتن راهپیمایان در راهپیمایی روز قدس را «برداشتن قدم‌هایی که کافران را به خشم می‌آورد.».

به امید دیدار همدیگر در راهپیمایی روز قدس و آزادی سریعتر مسجدالاقصی

 

بازدیدها: ۴۲۳

مسئولیت ، نقدپذیری و آزادی

بسم الله الرحمن الرحیم

? سالروز عروج ملکوتی روح پرفتوح امام خمینی را تسلیت عرض می‌کنم ?

دیروز در کانال «یک آیه در روز» و به مناسبت آیه «كانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُلاً» مطلبی در مقایسه دو نگاه (که به پیروی از امام خمینی، شاید بتوان آنها را «اسلام  ناب محمدی» و «اسلام آمریکایی» نامید) نوشته‌ام که به یاد آن احیاگر اسلام در ظلمات تاریخ، تقدیم می‌شود.

بحثی انسان‌شناسی درباره مسئولیت ، نقدپذیری و آزادی

انسان‌ها دو گونه جهان‌بینی دارند:

?برخی اساساً خود را «مسئول» می‌بینند؛ در نگاه آنها به زندگی، سوال‌هایی وجود دارد که باید برای آنها پاسخی تدارک ببینند تا به زندگی مناسب دست یابند.
اقتضای چنین نگاهی آن است که انسان نقدپذیر باشد؛ زیرا این سوالات را قرار نیست که صرفا در دنیا پاسخ دهد، بلکه پاسخی که قرار است آماده کند، پاسخی در روز قیامت است؛ و لذا هر مقدار که افکار و اعمالش در دنیا نقد شود و پاسخ‌هایش مورد موشکافی قرار گیرد، وی را برای پاسخگویی در آخرت آماده می‌کند.
این نقدپذیری، که لازمه «مسئول بودن» (مورد سوال قرار گرفتن) است، بقدری در نگاه دینی اهمیت دارد، که از انسان خواسته شده که نه‌تنها نقد دیگران را همچون هدیه‌ای پذیرا باشد (أَحَبُّ إِخْوَانِي إِلَيَّ مَنْ أَهْدَى إِلَيَّ عُيُوبِي: دوست‌داشتنی‌ترین بردرانم کسی است که عیب‌هایم را به من هدیه دهد؛ کافي، ج‏۲، ص۶۳۹)؛ بلکه حتی  منتظر نماند تا دیگران وی را نقد کنند: خودش نیز هر روز «محاسبه نفس» داشته باشد و اعمال روزانه خود را مورد سوال و نقد قرار دهد و در اصلاح خود بکوشد.

?در مقابل، تلقی لیبرالیستی (اصالت آزادی) قرار دارد که در این منظر، هیچ سوال اساسی‌ای برای انسان مطرح نیست، که انسان خود را موظف به پاسخگویی آن ببیند؛ لذا هیچ هدفی هم برای انسان‌ها در کار نیست و هیچکس حق ندارد درباره درست یا نادرست بودن شیوه زندگی انسانها قضاوت کند
و تنها چیزی که ارزش دارد این است که انسانها رها شوند که هرکس هر کاری دلش می‌خواهد انجام دهد.
▪️البته به خاطر اینکه زندگی اجتماعی از هم نپاشد، از همه خواسته می‌شود که در دلخواه‌هایشان ضرر نزدن به دیگران را رعایت کنند؛ آن هم نه از این جهت که در مقابل این ضرررسانی «مسئول»اند؛ بلکه صرفا از منظری سودجویانه: «اگر تو به دیگران ضرر بزنی، دیگران هم به تو ضرر می‌زنند و در مجموع همه ضرر می‌کنیم؛ پس توافق کنیم که به هم ضرر نزنیم».

پس،

این نگاه، انسان را نه در برابر خدا «مسئول» می داند و نه در برابر انسان‌های دیگر، و به همین جهت است که منطق آنها در «ضرر نزدن به دیگران» تنها در موضع ضعف به کار می‌آید؛ یعنی اگر جایی قدرت داشته باشند که «ضرر بزنند اما ضرر نبینند»، براحتی به تجاوز و … اقدام می‌کنند و به همین جهت است که بزرگترین داعیه‌داران حکومت‌های لیبرالیستی، مانند آمریکا، خود را در تجاوز به کشورهای دیگر، به هیچ‌جا پاسخگو نمی‌بینند.

دقت در این نکته نشان می‌دهد که شعار «نقدپذیری» از جانب لیبرالیستها نیز شعاری توخالی است؛ زیرا وقتی تنها معیار هرکس، دلخواه‌های شخصی او باشد،‌ چه ضابطه‌ای می‌ماند که کسی دیگری را نقد کند؟ (اقتباس از ایستاده در باد، ص۱۹۲-۱۹۶)

 

متن آیه و تحلیل آن http://yekaye.ir/al-ahzab-33-15/

بازدیدها: ۳۲۲