بایگانی برچسب: حجاب

 بسم الله الرحمن الرحیم

به همت هیأت میثاق با شهدا سخنرانی‌های «حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان» پیاده و در قالب فایلی در فضای مجازی منتشر شد.

برای دانلود فایل مذکور اینجا را کلیک کنید. متن پیاده شده مذکور در ادامه تقدیم می‌شود ادامه مطلب حجاب مدخلی بر کنشگری زن مسلمان→

بازدیدها: ۸۳۷

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مسائلی که بویژه بعد از انقلاب بسیاری از اذهان متدینان و روشنفکران را به خود مشغول داشته است، موضع اسلام در قبال کنشگری زن است:

یک وضعیت برای زن هست که به دوره سنتی نسبت می‌دهند که وضع مطلوب برای زن این است که اساسا کنشگری اجتماعی نداشته باشد و گوشه خانه و محبوب شوهرش بماند؛ به تعبیر شهید مطهری، زن در این دوره گرانبها بود، اما همچون شیء گرانبها بود، و نه به عنوان انسان کنشگر.

در یکی دو قرن اخیر و بعد از تحولات مدرنیته و نهضت احیای حقوق زنان که ذیل عنوان «فمینیسم» رقم خورد عملا دو الگو برای کنشگری زن مطرح شد: یکی الگوی خود فمینیسم، که ناخودآگاه الگوی اصلی انسان را مرد می‌دانست، و لذا الگوی کنشگری زن را در انجام کنشگری‌های مردانه می‌دید؛ در این الگو، به تعبیر شهید مطهری انسان بودنش از حیث اجتماعی جدی گرفته شد، اما چون زن بودن زن به حاشیه رفت خروجی‌اش «انسان بی‌بها» شد. اگر سیمون دوبوار کتاب «جنس دوم» را نوشت که به زنان هشدار دهد که از این وضعیت درآیند، عملا با مسیری که پیشنهاد کرد، زن بر اساس همان ضوابط مردانه خودشان برای کنشگری (یعنی به دست گرفتن مناصب سیاسی و اقتصادی و …) هنوز جنس دوم است. دومی الگوی سرمایه‌داری بود، که این فرصتی که فمینیستها پیش آوردند جدی گرفت؛ و کوشید زن بودن زن را جدی بگیرد، اما نه در افق انسانیت (زیرا تنها الگوی انسان در غرب، همچنان الگوی مردانه بود)، بلکه در افق جنسی؛ یعنی با تقویت نگاه سرمایه‌ای به همه امور، زن را به مثابه کالای جنسی در نظر گرفتند، یا حداکثر به عنوان سرمایه‌داری که سرمایه‌اش امر جنسی است؛ کنشگری او بیش از اینکه انسانی باشد جنسی شد؛ یعنی آزاد شدن استفاده از سرمایه جنسی او برای همگان و برای رونق بازار مصرف! این را اگر بخواهیم با ادبیات شهید مطهری نام‌گذاری کنیم این است که در این الگو، زن به بهانه کنشگر بودن، هم گرانبها بودنش را از دست داد و هم انسان بودنش را.

اما در اسلام وجود حضرت زهرا س به ما نشان داده که اولا زن در منظر اسلام کنشگر است نه صرفا حاشیه و در پستوی خانه و منفعل؛ و ثانیا کنشگری است که جنسیتش (زنانگی‌اش) در کنشگری‌اش باید جدی گرفته شود؛ اما نه وجه جنسی بودن وی؛ بلکه این وجه اصلا نباید در کنشگری وی وارد شود.

در فاطمیه دوم سال ۱۴۴۴ (۲ تا ۶ دیماه ۱۴۰۱) در هیات وابسته به موسسه جوانان آستان قدس رضوی کوشیدم موضوع کنشگری زن مسلمان را با استفاده از الگوی شخصیتی حضرت زهرا سلام الله علیها طرح کنم. جلسه اول و دوم عمدتا تلاش شد معنای ناصواب کنشگری زن در غرب (با دو الگوی فمینیستی و سرمایه‌داری) شرح داده شود (البته در جلسه دوم هم با مرور سریعی بر مباحثی که در فاطمیه اول گفته بودم درباره جایگاه حجاب برای ارائه کنشگری خاص زن مسلمان نکاتی بیان شد)؛ جلسه سوم و چهارم با توجه به دو مفهوم «حیا» و «مادری» تلاش شد الگوی کنشگری زنانه از منظر اسلامی تبیین شود؛ و در جلسه پنجم هم برخی از احادیث را که عده‌ای از آن مطلوبیت عدم کنشگری زن برداشت کرده‌اند شرح داده شد که چه سوء تفاهمی در فهم آن احادیث رخ داده است.

در ادامه فایلهای صوتی و تصویری جلسات مذکور و سپس خلاصه‌ای از بحثهای هر جلسه (همراه با احادیثی که در جلسه مطرح شد) تقدیم می‌شود

دانلود فایل صوتی جلسه اول ؛؛؛ فایل تصویری جلسه اول در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه دوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه دوم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه سوم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه سوم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه چهارم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه چهارم در آپارات

دانلود فایل صوتی جلسه پنجم ؛؛؛ فایل تصویری جلسه پنجم در آپارات

ادامه مطلب حضرت زهرا سلام الله علیها و کنشگری زن مسلمان→

بازدیدها: ۲۶۹

 بسم الله الرحمن الرحیم

مساله حجاب (که شاید بخودی خود و منفصل از زمان و مکان، یک حکم دست چندم در شریعت باشد) به دلایل تاریخی-اجتماعی در یک قرن اخیر اهمیت خاصی پیدا کرده است؛ و اگر این جایگاه خاصی که امروز پیدا کرده درست فهم نشود تحلیل درستی از بسیاری از جریانات معاصر نمی‌توان داشت.

اگر حدیث منسوب به حضرت زهرا س که «برای زن بهتر این است که مردان او را نبینند و او مردان را نبیند» را در گوشه ذهنمان پررنگ کنیم، می‌توان گفت در سنت اسلامی دو نگاه به حجاب وجود داشته است:

▫️یکی نگاهی که حجاب را ذیل این حدیث می‌دید؛ که خروجی‌اش توصیه به پرده‌نشینی و خانه‌نشینی زن است؛ و

▫️دیگری حجاب را در کنار و بلکه مکمل این حدیث می‌دید، با این بیان که حدیث مذکور، در مقام بیان یک قاعده کلی در روابط زن و مرد است، که می‌خواهد بگوید اصل بر عدم اختلاط است؛ اما حجاب، ناظر به این واقعیت میدانی است که اساسا زندگی انسان، اجتماعی است و زندگی اجتماعی، جز با حدی از اختلاط بین زن و مرد ممکن نیست، لذا حجاب در اسلام، نه مهر امضایی بر پرده‌نشینی زن، بلکه مهر تاییدی بر حضور زن در میان جامعه است، اما به نحوی که جنسیت او تحت‌الشعاع امور جنسی قرار نگیرد.

شاید از بهترین صورت‌‌بندی‌های این نگاه دوم، بحثهای شهید مطهری در کتاب «مساله حجاب» باشد. ایشان در نیمه اول کتاب با جریان غربزده درگیر است که آنان حجاب را از منظر تسلط مرد بر زن تحلیل می‌کنند، و در نیمه دوم با جریان طرفدار پرده‌نشینی زن؛ وهردو در این مشترکند که «حجاب» را به مثابه «محدود کردن زن» قلمداد می‌کنند و ذیل نگاه اول قرار می‌گیرند؛ و ایشان می‌کوشد با تبیین نگاه دوم، از ایده «حجاب به مثابه مصونیت» دفاع کند.

حقیقت این است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این حداکثر معنایی است که از حجاب در جامعه ترویج شد، که علیرغم اینکه واقعا یک پله از تلقی غربی و سنتی بالاتر است، اما همچنان حجاب را برای زن در موضع انفعال قرار می‌دهد.

اما می‌توان تقریری از حجاب ارائه کرد که حجاب، نه از موضع انفعال، بلکه از زاویه فعال بودن زن مطرح، و به مثابه کنشگری زن باشد. البته اصل این ایده در آثار شهید مطهری هست اما بسط نیافته است. در واقع الگوی غرب برای ورود زن به جامعه یا الگوی فمینیستی است که در باطن خود مردسالار است (و به تعبیر شهید مطهری زنانگی زن را نادیده می‌گیرد و او را همچون انسان بی‌بها وارد جامعه می‌کند) و یا الگوی سرمایه‌داری است که جدی گرفتن زنانگی زن را در این می‌داند که زن را به مثابه کالای جنسی وارد جامعه کند. در قبال این دو، اسلام با جدی کردن حجاب می‌خواهد نشان دهد که هم زنانگی زن در مقام حضور اجتماعی وی را جدی می‌گیرد و هم حضور او در جامعه را نمی‌خواهد در افق جنسی قرار دهد. در این فضا حجاب، نه صرفا یک واکنش انفعالی و برای مصونیت زن، بلکه یک اقدام کنشگرانه و برای ارائه الگویی از حضور زن در جامعه است که در عین جدی گرفتن زن بودن وی، مانع فروکاستن این زنانگی به افق امر جنسی می‌شود.

در منبرهای فاطمیه اول در دانشگاه امام صادق ع کوشیده‌ام که در سه‌جلسه اول این گفتمان را تبیین کنم؛ و در جلسه چهارم توضیح دهم که بر مبنای این گفتمان، ورود حاکمیت در مساله حجاب چگونه باید باشد. فایل صوتی و تصویری و متن بحث در ادامه

ادامه مطلب حجاب به مثابه کنشگری زن مسلمان + فیلم→

بازدیدها: ۷۵۷

بسم الله الرحمن الرحیم

چهارشنبه شب (۱۹ شهریور ۱۳۹۹) در برنامه زاویه در شبکه ۴ مناظره‌ای بین بنده و آقای مهدی نصیری برگزار شد تحت عنوان «مناسبات حجاب و سیاست در ایران» و مساله اصلی این بود که آیا حجاب همچنان به عنوان یک قانون رسمی در کشور باشد یا خیر؟

فیلم این برنامه را از اینجا (قسمت اول و قسمت دوم)؛ و متن پیاده شده مناظره را از اینجا؛ و  فایل صوتی آن را هم از اینجا می‌توانید مشاهده و یا دریافت کنید.

اما خلاصه بحث ادامه مطلب مناظره با مهدی نصیری درباره قانون رسمی حجاب→

بازدیدها: ۱۷۳۸

بسم الله الرحمن الرحیم

محرم امسال در بندرعباس در هیات انتظار بحثی داشتم در زمینه اینکه چگونه از واقعه عاشورا برای تقویت نهاد خانواده می‌توان بهره گرفت.

صوت شب اول محرم (اهمیت مساله عاشورا برای حل مسائل زندگی) (فایل اولیه این جلسه ناقص بود که فایل کامل در ۱۸ شهریور جایگزین شد)

صوت شب دوم محرم (چرایی بحرانی بودن وضعیت خانواده در دوره مدرن؛ تاملی در تغییر معنای شغل)

صوت شب سوم محرم (آیا ما در مقابل این تغییر چاره‌ای نداریم؟ نمونه‌ای از راهکارها در مساله شغل + تفاوت نوع نگاه دینی به خانواده)

صوت شب چهارم محرم (زن در خانواده: زن کوفی، زن غربی، یا زن مومن در الگوی حضرت زینب س)

صوت شب پنجم محرم (داشتن یا بودن؛ خودشکوفایی یا شهرت‌طلبی: حجاب یا خودنمایی؛ حجاب به مثابه پرچم؛ آرمان نهایی: عدالت یا مودت و رحمت)

صوت جلسه ششم (مفهوم حیا برای خودشکوفایی در مقابل خودنمایی + احیای واقعی حقوق زن: ظلم به زن ناشی از جهالت است، نه منفعت‌طلبی)

صوت جلسه هفتم (جدی گرفتن زن در خانواده چگونه امکان احیای حقوق او را میسر می‌کند + اگر خانواده جدی گرفته شود تمرکز بر حقوق کودک خواهد بود یا احترام والدین)

صوت جلسه هشتم (هفت سال سوم تربیت: تربیت برعهده خانواده است یا نظام؛ حضرت علی اکبر، الگویی برای تربیت جوان) (فایل اولیه این جلسه بی‌کیفیت بود که فایل باکیفیت در ۱۸ شهریور جایگزین شد)

صوت جلسه نهم (اهمیت اساسی مفهوم برادری در ارتباطات اجتماعی دینی و فهم ارتباط با ولیّ)

صوت جلسه دهم (نقش مرد در خانواده، ولیّ:‌شوهر و پدر؛ مقدمه‌ای برای فهم نقش امام در جامعه)

صوت جلسه یازدهم (ادامه بحث نقش زن در خانواده و جامعه: مادری و اهمیت آن)

خلاصه بحث‌ها: ادامه مطلب خانواده عاشورایی→

بازدیدها: ۹۴۵

بسم الله الرحمن الرحیم

روز شنبه (۱۲ مرداد ۱۳۹۸) در دوره آموزشی «عصر اقامه» در جمع تشکل طلبگی ربیون بحثی ارائه کردم در تحلیل اینکه:

🔹 آیا حجاب واقعا مساله ما هست یا خیر؟
🔹 دشمنان چه استراتژ‌هایی در این زمینه برای ما دارند؟
🔹 راهکار محوری برای این مساله چیست؟

شروع این سخنانم نقدی بود بر یادداشت اخیر آقای «رضا بابایی» که مدعی شده بود که حجاب نه یک حکم شرعی، بلکه یک حکم عرفی تابع محیط است و واقعا مساله نیست و سیاسیون برای بهره‌های سیاسی خود آن را مساله کرده‌اند.

دانلود فایل سخنرانی

بازدیدها: ۲۷۷

بسم الله الرحمن الرحیم

آقای ترکاشوند چند سال قبل کتابی نوشت به نام «حجاب شرعی در عصر پیامبر ص» که بنده نیز چند سال در همین سایت به ایشان در قالب مقاله‌ای پاسخ دادم (اینجا) و بعدا عزیزانی در نشر سدید به انتشار آن به صورت یک کتاب اقدام کردند.

پاییز امسال دوستانی در دانشگاه شریف (مدرسه آزادفکری) پیشنهاد مناظره با ایشان را مطرح کردند و من به علت کثرت اشتغالات وعده به زمستان دادم و به من خبر دادند ایشان هم پذیرفته است. در زمستان ابتدا عده‌ای از دانشجویان انجمن اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه تهران پیگیر برگزاری این مناظره شدند و سپس عزیزان دانشگاه شریف؛ اما در هر دو مورد، جناب ترکاشوند نهایتا سر باز زدند.

چندی پیش موسسه فهیم در قم پیگیر برگزاری این جلسه شد و ایشان هم نهایتا پذیرفتند و روز چهارشنبه (۲۳ اسفند ۱۳۹۶) در این موسسه مناظره‌ای در این زمینه بین بنده و ایشان انجام شود که مسؤولان موسسه وعده داده‌اند که برنامه ابتدا به صورت آنلاین و بعدا نیز فایل تصویری جلسه از طریق وب سایت موسسه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

فایل صوتی مناظره

پاورپوینت مورد استفاده در جلسه مناظره

اخیرا مطلع شدم «سیمافکر» فیلم مناظره را در سایت خود قرار داده است از اینجا می‌توانید وارد سایت سیمافکر شوید و آن را دانلود کنید.

توضیح تکمیلی:

ادامه مطلب مناظره درباره «حجاب شرعی» + فایل صوتی و پاورپوینت + فیلم→

بازدیدها: ۲۱۸۴

دکتر حسین سوزنچی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (علیه السلام) تحریر و چکیده کردن آثار استاد شهید مرتضی مطهری را عهده دارد بوده‌اند که مجموعه تلاش‌های ایشان و همکارنشان در سال‌های اخیر منتشر گردیده است. به همین مناسبت گفت وگویی با وی ترتیب دادیم که بر اساس آن، دیدگاه‌های استاد شهید مورد بازخوانی قرار گرفته است.

شاید اولین بحثی که راجع به مسئله حجاب نیازمند تبیین است، تعریف و چیستى حجاب می‌باشد. در این خصوص توضیح بفرمایید و دیدگاه استاد شهید مطهری(ره) را در این‌باره مطرح نمایید. ادامه مطلب چیستى، چرایی و پاسخ شبهات پیرامون حجاب→

بازدیدها: ۶۷۰